Προσκύνημα εκδηλώσεων Παναγίας Έλωνας στο Λεωνίδιο Κυριακή 20-11-2016

 Προσκύνημα εκδηλώσεων Παναγίας Έλωνας στο Λεωνίδιο Κυριακή 20-11-2016  :
~ Φωτογραφίες από επίσκεψη στη Ι.Μ. Έλωνας Λεωνιδίου
 
 
 
 
 
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  ΗΜΕΡΗΣΙΑ  ΕΚΔΡΟΜΗΣ στην  Ι.Μ. ΕΛΩΝΑΣ  20-11-2016  : ΜΕΛΙΓΑΛΑ -Τσακώνα-Μεγαλόπολη /Λεύκτρο -Σπάρτη -Γεράκι- Κοσμάς -Ι.Μ. Παναγίας ΕΛΩΝΑΣ Ν. Αρκαδίας - ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ Κυνουρίας- ΑΣΤΡΟ Κυνουρίας - Κ. Δολιανά- ΤΕΓΕΑ -Τρίπολη -Καλαμάτα ...ώρα αναχώρησης 09.00π.μ.- ώρα επιστροφής 10.00 μ.μ. Κυριακή  20 Νοεμβρίου  2016 ..
VIDEO :

1~Μετόχι Λεωνίδιο Έλωνας  Μέγας  Εσπερινός Κυριακή 20/11/2016:

 https://youtu.be/qrtAxYJ6z6o .-

~Μ Εσπερινός Παναγία Έλωνας στο  μετόχι Λεωνίδιο 20/11/2016 : https://youtu.be/Hl43RKNDARk .-

~* Ακολουθία Μ. Εσπερινου  στο μετόχη Λεωνιδίου Παναγίας Έλωνας 20/11/2016: https://youtu.be/jXoBgpJrgyY .-

~ΓΕΡΑΚΙ Λακωνίας ενημέρωση διαδρομή 20/11/2016:
 https://youtu.be/a5fLfCiXp1A .-

5~Ι. Μονή ΕΛΩΝΑΣ  Αρκαδίας ενημέρωση  20/11/2016:
 https://youtu.be/wK-xu7Xqzcs  .-

~Κοσμάς Κυνουρίας  ενημέρωση  20/11/2016:
https://youtu.be/0uG5PrWI1hc .-

~ ΛΕΩΝΙΔΙΟ  πηγαίνοντας  ενημέρωση  20/11/2016:
 https://youtu.be/-yG6ZesrRiA  .-

~ Ι. Ε. Παναγίας Έλωνας μεταφορά τελετή εικόνας στο μετόχι Λεωνιδίου 20/11/2016: https://youtu.be/bShCITS5qh4 .-
~Κοσμάς  φαγητό σε ταβέρνα  20/11/2016:
 https://youtu.be/B1y-c3gCQVI  .,-
10~Λεωνίδιο  από Έλωνα  20/11/2016 :
 https://youtu.be/58veMrjOCdY .-
~*Μονή  Έλωνας  διαδρομή πηγαίνοντας 20/11/2016:  
https://youtu.be/iQmoOcPYssM .-
~* ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ Λακωνίας  διαδρομή 20/11/2016:
https://youtu.be/l8gn28y3q4w .-
~*ΓΕΡΑΚΙ  Λακωνίας  μπαίνοντας  διαδρομή  20/11/2016  :
https://youtu.be/S3LSMOWEG6o .-
~*Διαδρομή πρός Γεράκι  Λακωνίας  20/11/2016:
https://youtu.be/t5fXuo4cUOM .-
15~*ΚΕΦΑΛΑ Λακωνίας  διαδρομή 20./11/2016:
 https://youtu.be/TQw_lnL92Do .-

~** Φωτογραφίες από διαδρομές στο Πάρνωνα 20-11-2016 :

***  Στον Κοσμά Αρκαδίας ! :

Ο Κοσμάς είναι χωριό της ορεινής Αρκαδίας που ανήκει στον Δήμο Νότιας Κυνουρίας με έδρα το Λεωνίδιο. 

Το χωριό είναι χτισμένο στις νοτιοανατολικές παρυφές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 1119 μ., σε ένα καταπράσινο τοπίο με άφθονα νερά και υπέροχα ελατοδάση.

Το χωριό έχει διατηρήσει αναλλοίωτη την εικόνα του και τον τοπικό του χαρακτήρα και γι’ αυτό αποτελεί ένα από τα 41 χωριά της ορεινής Αρκαδίας που έχουν χαρακτηριστεί ως παραδοσιακοί οικισμοί.

Τα σπίτια είναι κατασκευασμένα με ντόπια πέτρα από Λαγκαδιανούς, Μακεδόνες και Κοσμίτες μαστόρους και ακολουθούν την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική.

Το χωριό έχει θέα στον Αργοσαρωνικό κόλπο και όταν ο ορίζοντας είναι καθαρός φαίνονται τα νησιά Σπέτσες και Υδρα.

Στον δρόμο από Λεωνίδιο προς Κοσμά

ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Ο Κοσμάς βρίσκεται στο δρόμο που συνδέει τους νομούς Αρκαδίας και Λακωνίας.

Για όσους έρχονται από Αθήνα διαδρομή έχει ως εξής: 

Από τη Νέα Εθνική Οδό Κορίνθου - Τριπόλεως στρίβουμε πριν τον κόμβο της Νεμέας προς Άργος. Συνεχίζουμε στην παλαιά Εθνική οδό Κορίνθου - Τριπόλεως και μετά τους Μύλους παίρνουμε τον δρόμο προς Άστρος. Ακολουθώντας μια χορταστική σε εικόνες διαδρομή, φθάνουμε στο Λεωνίδιο. Ανηφορίζοντας τον Πάρνωνα αντικρίζουμε το μπαλκόνι της Κυνουρίας τον Κοσμά έχοντας διανύσει συνολικά 236 χιλ. 

Ο δρόμος από το Λεωνίδιο προς τον Κοσμά διασχίζει το επιβλητικό φαράγγι του ποταμού Δαφνώνα, περνώντας μέσα από εκπληκτικά τοπία, γεφυράκια, θεόρατους βράχους και πυκνή βλάστηση. 

Πρόκειται για μια εξαιρετική διαδρομή αλλά αρκετά αργή αφού ο δρόμος είναι στενός και γεμάτος κλειστές στροφές. Ο δρόμος περνά από  το διάσημο μοναστήρι της Παναγιάς της Έλωνας και στη συνέχεια ανεβαίνει στον Πάρνωνα μέσα σε ένα μαγευτικό ελατόδασος.

Ο δρόμος μετά την Έλωνα χαρίζει ανεμπόδιστη θέα στις νότιες κορφές του Πάρνωνα και τα βουνά του Ζάρακα, οδηγώντας στον Κοσμά.
Η ίδια διαδρομή, μέσω Λεωνιδίου,  ισχύει και για όσους έρχονται από Βόρεια Πελοπόννησο.Εναλλακτικά μπορείτε να φθάσετε στον Κοσμά ερχόμενοι από Σπάρτη. Στον ποταμό Ευρώτα πριν την πόλη της Σπάρτης στρίβουμε αριστερά με προορισμό τον Πάρνωνα. Περνώντας μέσα από γραφικά χωριά, ανηφορίζουμε και σε 15 λεπτά φθάνουμε στον Κοσμά (περίπου 35 χλμ.). 

***  Η Ιστορία του Κοσμά

Για το σημερινό χωρίο ή πρώτη ιστορική μνεία είναι το 1592, όπου αναφέρεται μαζί με το Μοναστήρι τού «Άη Γιώργη τού Δρομέα» σαν Άγιος Κοσμάς και υπαγόταν στα Ολυμποχώρια ή Ολυμπία όπως λέγονταν τότε τα χωριά της Γλυπίας και του Σελινούντα.                                                                                                                                            Σημαντική είναι η συμβολή του χωριού στην Επανάσταση του 1821 στην οποία έλαβαν μέρος 195 Κοσμίτες αγωνιστές. Το 1944 πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς κατακτητές και από τα 505 σπίτια κάηκαν τα 498.

Η ζωή του χωριού ταυτίζεται με μια εικόνα των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, που σώζεται στον ομώνυμο ναό του, τυλιγμένη με την Κοσμίτικη λαϊκή παράδοση.

Στην περιοχή του Κοσμά κατά την αρχαιότητα υπήρχε η αρχαία πόλη «Σελινούς». Η ύπαρξή της είναι παραδομένη από το διάσημο έργο του Παυσανία «Ελλάδος περιήγησις» 170 - 176 π.χ. Στο λόφο του προφήτη Ηλία του χωριού υπήρχε ναός αφιερωμένος στο θεό «Μαλεάτη Απόλλωνα». Στην περιφέρεια του χωριού βρέθηκαν στα 1871 και στα 1949 δυο αγαλματίδια αρχαϊκής εποχής (6ου π.Χ. αιώνα), ενός πολεμιστή με την επιγραφή «Χάριλ(λ)ος ανέθεκε τοι Μαλεάται» και του θεού «Μαλεάτη Απόλλωνα», που φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Στα χρόνια της ενετοκρατίας (1685-1715), ο Κοσμάς αναφέρεται σε δύο καταγραφές των χωριών του Μοριά ( 1700 και 1704 μ.Χ.). Από τα χρόνια της δεύτερης τουρκοκρατίας (1715-1821) σώζονται πωλητήρια, προικοσύμφωνα και άλλα ιστορικά έγγραφα.

Σημαντική είναι η συμβολή του χωριού στην Επανάσταση του 1821, στην οποία έλαβαν μέρος 195, Κοσμίτες αγωνιστές, Οπλαρχηγοί, Καπεταναίοι και απλοί στρατιώτες. Ένας από τους πρώτους μάρτυρες του Μοριά για την ελευθερία ήταν κι” ο Κοσμίτης Δημογέροντας Γιαννάκης Ασημάκης, ο οποίος θανατώθηκε (13/4/1821) στις φυλακές της Τρίπολης από τους Τούρκους, μαζί με τους όμηρους δεσποτάδες και προεστούς του Μοριά, που πιάσανε «ενέχυρο» της Οθωμανικής Εξουσίας, πριν την έναρξη της Επανάστασης.

Μετά την Επανάσταση του 1821, ο Κοσμάς εμφανίστηκε με έδρα του Δήμου Σελινούντος (1890-1914).

Στην περίοδο της γερμανοϊταλικής, φασιστικής κατοχής (1941-1944) το χωριό έπαιξε πάλι σημαντικό ρόλο στην Εθνική Αντίσταση, στη οποία έλαβαν μέρος 58 Κοσμίτες ως τακτικοί και 21 ως εφεδρικοί αντάρτες του «ΕΛΑΣ». Στις 27/7/1943 Κοσμίτες μαζί με άλλους αντάρτες του ΕΛΑΣ της περιοχής έξω από το χωριό στη θέση «Σταυρός» δώσανε μια από τις πρώτες μάχες στο Μοριά κατά των Ιταλών κατακτητών, όπου σκοτώθηκε ο Ιταλός διοικητής της Τρίπολης, Φεστούτσιο. Στη μάχη αυτή έλαβαν μέρος 44 Κοσμίτες και 12 από άλλα χωριά της περιοχής, και ήτανε νικηφόρα. Στον Κοσμά έγινε στις 17/5/1943 η πρώτη ευρεία σύσκεψη Στελεχών του Ε.Α.Μ. στο Μοριά, καθώς και το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου. Στις 29-30/1/1944, οι κατακτητές, με τμήματα των Ταγμάτων Ασφαλείας της Λακωνίας, κατέστρεψαν με φωτιά ολόκληρο το χωριό. Στη συνέχεια από τα χρόνια του εμφυλίου πολέμου το χωριό λεηλατήθηκε και εγκαταλείφθηκε.

Σήμερα, με την αγάπη και την αξιοσύνη των Κοσμιτών ανασυγκροτείται πλέον σε ένα ορεινό τουριστικό θέρετρο.

 

***   Πολλές είναι οι ομορφιές του χωριού αλλά σίγουρα δεν πρέπει να χάσετε:

ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

Η Πλατεία με τα πλατάνια και οι παραδοσιακές βρύσες

Η κεντρική πλατεία του χωριού είναι σκεπασμένη με 7 θεόρατα υπεραιωνόβια πλατάνια που φυτεύτηκαν το 1883. Στο κέντρο δεσπόζει ο Ιερός Ναός των Αγίων Αναργύρων.  

Μέρος της Πλατείας

Πίσω από την πετρόχτιστη εκκλησία βρίσκονται τα «Λιοντάρια», τρείς παραδοσιακές βρύσες που αναβλύζουν αδιάκοπα τα νερά από τις άφθονες πηγές της περιοχής. Οι ταβέρνες και οι καφετέριες της Πλατείας προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε πολύ χαμηλές τιμές. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε γίδα βραστή (εμβληματικό και μυθικής γεύσης πιάτο!), ντόπια λουκάνικα και το ξακουστό γαλακτομπούρεκο στο Μπαλκόνι της Κυνουρίας.

Τα λιοντάρια

Τα παραδοσιακά σοκάκια του χωριού

Ακολουθώντας τα σοκάκια του χωριού ο περιπατητής θα μαγευτεί από την παραδοσιακή αρχιτεχτονική που δένει αρμονικά με τη φύση και τους απαράμιλλους χρωματικούς συνδυασμούς των λουλουδιών. Οι αισθήσεις αέρινες και δαντελένιες ανυψώνονται εκεί που το πετρόχτιστο γίνεται ένα με τη φύση.
Ιδανική για περίπατο είναι και η διαδρομή περιμετρικά του νεκροταφείου, σε μία μοναδικής ομορφιάς δασική έκταση που αναζωογονεί το σώμα, χαρίζει έμπνευση και ηρεμεί τη ψυχή. 

ΛΑΪΚΗ ΤΕΧΝΗ
Λαογραφικό Μουσείο Κοσμά

Ένας χώρος γεμάτος μνήμες. Εκεί θα βρείτε τα εργαλεία των Κοσμιτών χτενάδων, έργα ντόπιας ξυλογλυπτικής, κεραμικής, υφαντικής και κεντητικής τέχνης. Επίσης εκθέτονται αρχαιολογικά ευρήματα και ιστορικά έγγραφα. Σήμερα κατασκευάζονται έργα λαϊκής τέχνης από Κοσμίτες νέους τεχνίτες, οι οποίοι ασχολούνται με την ξυλογλυπτική.

Το σχολείο του χωριού όπου στεγάζονται το μουσείο και η βιβλιοθήκη

Βιβλιοθήκη - Πινακοθήκη

Ευκαιρία να καλλιεργήσετε και το πνεύμα, καθώς στην κοινότητα λειτουργεί μια πλούσια δανειστική Βιβλιοθήκη με 3500 περίπου τόμους βιβλία, περιοδικά και άλλες εκδόσεις. Ιδρύθηκε το 1954 και είναι εγκατεστημένη στο σχολείο του χωριού.
Από το 1991 λειτουργεί νομικό πρόσωπο με τίτλο "Κοινοτική Βιβλιοθήκη Κοσμά", στο οποίο περιλαμβάνονται τα τμήματα: Βιβλιοθήκης, Ιστορικού και Λαογραφικού Αρχείου, Φωτογραφικού Αρχείου και μιας μικρής Πινακοθήκης έργων Ελλήνων ζωγράφων εμπνευσμένων από το φυσικό κάλλος της περιοχής.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΕΣ
Μονή Ελώνης

Η Μονή της Έλωνας βρίσκεται σε μία απότομη πλαγιά του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 650 μ., 15 περίπου χιλιόμετρα από τον Κοσμά και 17 χιλιόμετρα από το Λεωνίδιο. Πρόκειται για ένα αρκετά παλιό μοναστήρι που χρονολογείται από το 1300 περίπου.

Η Μονή με την θαυματουργή εικόνα της παναγίας, είναι χτισμένη επάνω σε απόκρημνο βράχο και μοιάζει κυριολεκτικά να αιωρείται επάνω από το φαράγγι του Δάφνωνα.

Μέσα από την Έλωνα

Άγιοι Ανάργυροι

Στο κέντρο της πλατείας δεσπόζει ο Ιερός Ναός των Αγίων Αναργύρων που είναι και οι πολιούχοι του χωριού. Σύμφωνα με τον μύθο ο βοσκός Κωνσταντάς βρήκε σε κοντινή πηγή ένα εικόνισμα των Αγίων Αναργύρων προς τιμή των οποίων χτίστηκε η πρώτη εκκλησία σε αυτή τη θέση το 1884. Η εικόνα σώζεται μέχρι σήμερα σε περίοπτη θέση μέσα στην εκκλησία, συνοδευόμενη από χρυσαφικά και τάματα.

Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων από την πίσω όψη

Ξωκλήσια

Πολύ ωραία βόλτα θα ήταν η επίσκεψή σας στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία το οποίο είναι κυριολεκτικά ζωσμένο από την πλούσια βλάστηση του Πάρνωνα.

Επίσης τριγύρω υπάρχουν ξωκλήσια όπως ο Άγιος Γεώργιος, ο Αϊ Γιάννης ο Πρόδρομος, ο Αϊ Γιάννης ο Θεολόγος, ο Αϊ Δημήτρης, ο Αϊ Νικόλας και η Αγία Μαρίνα.

ΦΥΣΗ

Το φαράγγι του Δαφνώνα

Η περιοχή γύρω από τη Μονή ορίζεται από ένα μακρύ φαράγγι στην ανατολική πλευρά του βουνού το οποίο ξεκινά από το χωριό Κοσμάς, περνάει από τη Μονή Ελώνης και καταλήγει στο επίπεδο της θάλασσας, κοντά στο Λεωνίδιο.

Το φαράγγι του Δαφνώνα διακρίνεται για την πλούσια χλωρίδα του, που περιλαμβάνει και ορισμένα σπάνια είδη, όπως η Potentilla arcadiensis, καθώς και τέσσερα ενδημικά είδη που απαντώνται αποκλειστικά εκεί. Γι’ αυτό το λόγο η περιοχή θεωρείται προστατευόμενη και είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, με κωδικό GR2520005.

Άποψη από το φαράγγι του Δαφνώνα

Ποτίστρες

Φεύγοντας από τον Κοσμά προς Πλατανάκι και Άγιο Βασίλειο (υπέροχη η διαδρομή από τον δασικό δρόμο), ακολουθούμε αριστερά τον σύντομο χωματόδρομο προς την τοποθεσία Ποτίστρες, μία όμορφη περιοχή με πετρόκτιστη βρύση (κτισμένη το 1929), πλατάνια και νερά. Σε αυτό το μέρος πότιζαν παλαιότερα οι κάτοικοι τα ζώα τους με τρεχούμενο νερό.

Ποτίστρες

Περδικόβρυση

Άμα προχωρήσετε λίγο παραπέρα στον δασικό δρόμο προς Πλατανάκι και Άγιο Βασίλειο, μπορείτε να σταθείτε σε μία ξεχωριστής ομορφιάς τοποθεσία και να ξεδιψάσετε στην περδικόβρυση, όπως ονομάζεται η πετρόκτιστη αυτή πηγή από τους ντόπιους. Ιδανική για selfies μέσα στην καρδιά του ελατοδάσους.

Η περδικόβρυση

Καστανοδάσος

Μέσα στον Κοσμά υπάρχει ένα μαγευτικό καστανόδασος όπου μπορείτε να απολαύσετε τον περίπατό σας μέσα στην φύση.

 *** Η Ιερά Μονή της Παναγίας  Έλωνας

Ένας θεόρατος απόκρημνος βράχος του επιβλητικού Πάρνωνα, κοκκινωπός, εντελώς απρόσιτος, σε σχήμα σιαγόνων... με το Μοναστήρι της Έλωνας στο σημείο των οδοντοστοιχιών... ναι, αυτό είναι το όλο σκηνικό εμπρός στο οποίο θα μείνει έκθαμβος, ο επισκέπτης - προσκυνητής, πώς δηλ. κατόρθωσαν, όχι μόνο να φθάσουν άνθρωποι εκεί, αλλά και να κτίσουν και να ζήσουν για χρόνια μακριά -πολύ μακριά- από το σήμερα.
Λέγεται, λοιπόν, από μαρτυρίες του 1873 και 1901 - «Προσκυνητάριον Ι.Μ. Έλωνας» και «Ιστορία Ι.Μ. Έλωνας», αντίστοιχα- ότι, οι τότε κάτοικοι του Κοσμά, αντίκρυσαν ολοφώτιστη την Εικόνα στο βράχο... Οι δύο ανώνυμοι Μοναχοί σκαρφάλωσαν και... ιδού το σημερινό θαύμα! Πρόκειται, για «Θεόσταλτη» εικόνα, που απεικονίζει τη Βρεφοκρατούσσα Παναγία.

 

Tο Μοναστήρι ανήκει στην Δημοτική Ενότητα Κοσμά και βρίσκεται περίπου σε απόσταση 17 χλμ. από το χωριό. Η ίδρυσή της ανάγεται περί το 1300 μ.Χ. Γιορτάζει τον δεκαπενταύγουστο, στις 23 Αυγούστου (Απόδοση Κοίμησης Θεοτόκου) και στις 21 Νοέμβρη (Εισόδια της Θεοτόκου). Είναι ένα Μοναστήρι πολύ επισκέψιμο, ιδιαίτερα τις μέρες εορτασμού του όπου παρατηρείται κοσμοσυρροή από πιστούς.
Η ονομασία «Έλωνα» δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα από που προέρχεται αλλά υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ρίζα της, όπως ότι προέρχεται από τη λέξη «έλος» (=βάλτος), έναν γειτονικό βαλτώδη τόπο όπου πιθανόν να είχε πρωτοϊδρυθεί η μονή. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η μονή οφείλει την επωνυμία της σε κάποια παλαιά εικόνα, η οποία λέγεται πως μεταφέρθηκε στην Τσακωνιά από το Έλος της Λακωνίας, μια περιοχή που τρέφει ακόμη ξεχωριστή πίστη στην προστασία της Έλωνας. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν γύρω στα 582 οι κάτοικοι του Έλους εξαιτίας της εισβολής των Σλάβων κατέφυγαν άλλοι στη Μονεμβασία και άλλοι στην Τσακωνιά, έφεραν μαζί τους μια εικόνα που διατήρησε το όνομα του τόπου τους.  

Ιστορικά, το Μοναστήρι, πρόσφερε στον Αγώνα, και χρήματα (1500 γρόσια), και συγκεντρώνοντας πολεμοφόδια αλλά και κρύβοντας τους Έλληνες αγωνιστές. Όσο για τον ηγούμενο, Νεόφυτο, πολεμώντας τους Τούρκους φονεύθηκε στο Άργος.
Το 1972 μετατράπηκε, από Αντρική, σε Γυναικεία Μονή και ανήκει στην Ι.Μ. Μαντινείας και Κυνουρίας. Η περιουσία του, κινητή και ακίνητη -σήμερα, δεν είναι αυτή που ήταν- θεωρείτο αρκετά μεγάλη. Ιερά σκεύη, δύο ασημένια Ευαγγέλια, δύο όμοια Δισκοπότηρα, τρεις Σταυροί..., κτήματα, 13 στρμ. αμπέλια που απέδιδαν 110 βαρέλες κρασί, ελαιόδενδρα 1538, 700 αιγοπρόβατα, 30 γελάδια, 20 άλογα...
Σταυροπηγιακή Μονή -όπως και τόσες άλλες- και το μαρτυρεί το Συνοδικό Σιγίλλιο, του 1730, από τον Σεραφείμ Α' (φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη των Παρισίων).

Ο ευσεβής επισκέπτης φθάνει στην τοξωτή είσοδο και ανεβαίνει τα πλατιά σκαλοπάτια, περνάει στο μικρό διάδρομο, διαβαίνει από τη δεύτερη πύλη και περπατάει στον 100 μ. διάδρομο που δεν έχει όμοιο του αφού, αριστερά, είναι το χάος. Το συγκρότημα των κελλιών είναι τριώροφο. Εδώ, συναντάς, και το παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων, και το Ασκηταριό.
Το Καθολικό είναι σε ρυθμό θολοσκεπής βασιλικής, κι έχει τέσσερις εισόδους. Η οροφή του, δε φαίνεται, αφού την  κατακλύζουν αμέτρητα καντήλια. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι κομψοτέχνημα. Οι εικόνες του φέρουν τις χρονολογίες 1798, 1806, 1815... Η εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι «δέησις Καμαρινού και υιού Νικολάου», η εικόνα του βαπτιστή Προδρόμου «δέησις Χατζή-Λαμπρινού Σμυρναίου», η εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής «δέησις Νικοδήμου του αγιογράφου Γεωργίου Κρητός»...

Οι προθήκες, με τα διάφορα Λείψανα των Αγίων καθώς και τα λοιπά Κειμήλια, προσελκύουν το ενδιαφέρον του Επισκέπτη. Επί Όθωνα, η Μονή, κρίθηκε Διατηρητέα. Τα διπλανά, μικρά Μοναστήρια, διαλύθηκαν οπότε, οι Μοναχοί τους, εντάχθηκαν στην Έλωνα.
Χωρίς υπερβολή, το Μοναστήρι της Έλωνας είναι αυτό που πληρεί και τον πιο απαιτητικό έτσι, όποιος δεν το έχει επισκεφθεί, ας προγραμματίσει... 

 

*** ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ Ν.ΑΡΚΑΔΙΑΣ :

Λεωνίδιο

Το Λεωνίδιο (ή Λενίδι) είναι μία από τις πιο παλιές ναυτικές πολιτείες της Ελλάδας. Είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας Κυνουρίας και η τελευταία πόλη της Νοτιανατολικής Αρκαδίας (95 χιλ. από την Τρίπολη). Εχει 3.500 κατοίκους. Βρίσκεται σε απόσταση 4 χιλιομέτρων από τη θάλασσα στην άκρη μιας ευφορότατης πεδιάδας με εσπεριδοειδή και ελαιόδενδρα, ανάμεσα σε απόκρημνα και δύσβατα βουνά  Από πάνω του δεσπόζουν θεόρατοι και επιβλητικοί κόκκινοι βράχοι. Το όνομα της πόλης οφείλεται, σύμφωνα με την παράδοση, στον Αγιο Λεωνίδη και στις συμμάρτυρές του (3ος αι.), που τα λείψανά τους ξέβρασε η θάλασσα στην παραλία.   Ο κάμπος του Λεωνιδίου ονομαζόταν στην αρχαιότητα "Διονύσου κήπος", γεγονός που συνδέει τη λατρεία του θεού Διονύσου με την καλλιέργεια της αμπέλου στην περιοχή. Η νέα πόλη ιδρύθηκε το 1826, μετά την καταστροφή του Πραστού από τον Ιμπραήμ. Μέχρι τότε αποτελούσε το χειμερινό τόπο διαμονής των Πραστιωτών. Το Λεωνίδιο είναι η πρωτεύουσα της Τσακωνιάς. Οι Τσάκωνες είναι απόγονοι εκδωρισθέντων Λακώνων και μιλούν την δική τους διάλεκτο, την τσακώνικη διάλεκτο (τσακώνικα), που είναι παραφθορά της αρχαίας δωρικής διαλέκτου. Η τσακώνικη διάλεκτος θεωρείται η αρχαιότερη στον κόσμο. Ο Τσάκωνες διακρίνονται σε όλη τους την ιστορική διαδρομή για την περηφάνεια και το αδούλωτο φρόνημά τους. Εχουν τις δικές τους παραδόσεις, έθιμα, τραγούδια και χορούς. Ξεχωρίζει ο αρχαιότατος τσακώνικος ρυθμός και ο μεγαλοπρεπής παγανιστικός χορός του που χορεύεται με χαρακτηριστικό "σφικτό" και αυστηρό τρόπο από τους ντόπιους. Περιοχές με Τσακώνικο πληθυσμό είναι το Λεωνίδιο, ο Τυρός, τα Σαπουνακαίϊκα, τα Μέλανα, ο Αγιος Ανδρέας, η Πραματευτή, η Βασκίνα, το  Λιβάδι, η Σαμπατική, ο Πραστός, η Σίταινα και η Καστάνιτσα . Υπολογίζεται ότι ο τσακώνικος πληθυσμός ανέρχεται σήμερα σε 11.000 - 13.000 περίπου. Τα τσακώνικα, αν και μια γλώσσα που εξαφανίζεται, είναι ακόμα διαδεδομένα στην περιοχή. Ομιλούνται κυρίως από τους γεροντότερους κατοίκους του Λεωνιδίου και των άλλων τσακώνικων χωριών της Κυνουρίας. Σύμφωνα με τους ντόπιους, τα τσακώνικα μιλούν (από μέτρια έως καλά) 2.500 περίπου κάτοικοι. Μέχρι το 1997 μάλιστα εδιδάσκοντο στο Γυμνάσιο του Τυρού από ντόπιους καθηγητές. Το Λεωνίδιο και η περιοχή του χαρακτηρίζονται από γραφική τοπική αρχιτεκτονική, μοναδική στην Αρκαδία. Τυπικά δείγματά της είναι η αγορά στο κέντρο της πόλης με τον κεντρικό της δρόμο, και πολλά όμορφα αρχοντικά διεσπαρμένα στην πόλη, με όμορφες αυλόπορτες, χαρακτηριστικά χρώματα στα επιχρίσματα και πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο. Μερικά από αυτά έχουν τη μορφή πύργου.  Ανάμεσά τους, ξεχωριστή θέση κατέχει ο Πύργος Τσικαλιώτη (1808). Ο πύργος αυτός είναι από τα παλαιότερα οικοδομήματα της Πελοποννήσου και έχει κατασκευασθεί στην Τουρκοκρατία. Στο εσωτερικό του έχει ωραία ξύλινη επένδυση και ένα τεράστιο τζάκι. Εχει μερικά αποκατασταθεί και σχεδιάζεται να στεγάσει μουσείο. Λόγω όμως των χαμηλών ρυθμών χρηματοδότησης, οι εργασίες αποκατάστασης έχουν διακοπεί και έτσι ο πύργος παραμένει ακόμα ημιτελής. Παρ' όλα αυτά φιλοξενεί κατά καιρούς καλλιτεχνικές εκθέσεις και εκδηλώσεις. Αλλοι χαρακτηριστικαί πύργοι είναι αυτός του Πολυτίμου (1816) και το πυργόσπιτο του Νούφρη, τριώροφη κατασκευή με μικρά τοξωτά ανοίγματα, πολεμίστρες και ζεματίστρες, κτίσμα του 18ου αιώνα, κοντα στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί η ύπαρξη αρχοντικών με εξαιρετικά ζωγραφιστά νταβάνια, όπως το αρχοντικό Γιαννούση (αναπαράσταση αυλών στρωμένων με βότσαλα, επίδραση από σπετσιώτικη παραδοσιακή τεχνική). Αξιόλογες και ιστορικής σημασίας είναι αρκετές εκκλησίες της πόλης, όπως η μητρόπολη (της Παναγίας), η Αγία Αικατερίνη, η Αγία Κυριακή, οι Αγιοι Ταξιάρχες και η Παναγία Χατζαλιού. Πάνω σέ κατάφυτο ύψωμα νότια της πόλης είναι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία το οποίο γιορτάζει με πανηγύρι το καλοκαίρι. Σε ύψωμα που δεσπόζει της πόλης σώζονται τρεις χαρακτηριστικοί παλιοί ανεμόμυλοι. Χαρακτηριστικό προϊόν της περιοχής, είναι η μελιτζάνα, που είναι πιο γλυκιά από άλλες ποικιλίες και φημίζεται σαν η πιο εύγευστη στην Ελλάδα. Η "τσακώνικη μελιτζάνα" του Λεωνιδίου έχει τυποποιηθεί και αναγνωρισθεί από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Tsakoniki Aubergine of Leonidas) και της έχει απονεμηθεί ειδικό πιστοποιητικό και σύμβολο προέλευσης. Τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών έχει παραμεληθεί και το ενδιαφέρον των αγροτών έχει στραφεί στην ανάπτυξη και διατήρηση θερμοκηπίων τα οποίοα έχουν κατακλύσει ήδη το μικρό κάμπο του Λεωνιδίου. Στο Λεωνίδιο παλιότερα ανθούσε η ταπητουργία και υπήρχαν αρκετά εργαστήρια. Σήμερα τα εργαστήρια αυτά έχουν υποκαταστήσει οι εργαλειοί των σπιτιών όπου οι γυναίκες υφαίνουν ακόμα σε παραδοσιακά σχέδια στρωσίδια για το κρεββάτι και το πάτωμα, ταγάρια, κ.λ.π. Σε μικρή απόσταση (4 χιλ.) από το Λεωνίδιο βρίσκεται η Πλάκα, το λιμάνι του Λεωνιδίου, παραθαλάσσιος οικισμός με γραφικό λιμανάκι και όμορφη αμμουδιά. Στην ίδια θέση ήταν και το αρχαίο λιμάνι του Λεωνιδίου. Από την αριστερή πλευρά της Πλάκας ξεκινά ωραία παραλία που εκτείνεται σε μήκος 4 χιλ. μέχρι τον οικισμό Λάκκο. Στο δρόμο από το Λεωνίδιο για την Πλάκα βρίσκονται τα ερείπια της σημαντικότερης αρχαίας πόλης της Κυνουρίας, των Βρασιών. Στην είσοδο του Λεωνιδίου, δεσπόζουν πάνω στο βράχο 3 παλιοί μύλοι.  Το Πάσχα στο Λεωνίδιο γιορτάζεται με παραδοσιακό, μοναδικό και φαντασμαγορικό τρόπο. Οι κάτοικοι κατασκευάζουν τα λεγόμενα "αερόστατα" και τα "πετούν" αμέσως μετά την Ανάσταση. Μια όμορφη και παραδοσιακή γιορτή είναι η "γιορτή της μελιτζάνας" που γίνεται την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου με συμμετοχή πολύ κόσμου από την περιοχή και την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι περισσότερες εκδηλώσεις γίνονται στην Πλάκα και περιλαμβάνουν χορούς από τοπικά χορευτικά συγκροτήματα καθώς και τον "διαγωνισμό της μελιτζάνας", δηλαδή στην βράβευση του καλύτερου πιάτου μελιτζάνας, στον οποίον συμμετέχουν οι γυναίκες της περιοχής. Η κριτική επιτροπή αποτελείται από ειδικούς "chefs" που καλούνται από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το Λεωνίδιο προσφέρεται σαν αφετηρία για ενδιαφέρουσες εξορμήσεις στην γύρω περιοχή. Κοντά στο Λεωνίδιο είναι τα Πούλιθρα, γραφικό παραθεριστικό χωριό με ωραία παραλία. Επίσης τα μοναστήρια της Έλωνας (10 χιλ.) και της Σίντσας. Από το Λεωνίδιο επίσης μπορεί κανείς να κατευθυνθεί προς την Λακωνία και να επισκεφτεί τα όμορφα χωριά Κοσμάς (32 χιλ), Παλαιοχώρι και Αγιος Βασίλειος. Μια άλλη διαδρομή οδηγεί στα Τσιτάλια (10 χιλ.) και από εκεί στα Πελετά. Τέλος από το Λεωνίδιο μπορεί κανείς να επισκεφτεί τη Βασκίνα και το οροπέδιο της Παλαιόχωρας. Υπάρχει τακτική οδική συγκοινωνία μεταξύ Αθήνας-Λεωνιδίου με λεωφορεία (διάρκεια 3 ώρες), όπως και ακτοπλοϊκή σύνδεση Πειραιά-Πλάκας-Μονεβασίας με "ιπτάμενα δελφίνια" (διάρκεια 3.5 ώρες).

 ~**  Ο Τσακώνικος Χορός, Φίλιππος Μπεκύρος και Ελένη Τσαγγούρη 1995  : ...Ο τσακώνικος χορός σαν ενιαίο σύνολο, μελωδία, ρυθμός και χορός είναι, ίσως, το μοναδικό αρχαίο ελληνικό δείγμα μουσικής που έφθασε στις μέρες μας. Και έφθασε γιατί είναι ιερός χορός, λατρευτικός χορός. Είναι γνωστό ότι οι λατρευτικές συνήθειες είναι οι μόνες που αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου. Στην Ελλάδα επιζούν παρά την επίθεση που δέχτηκαν από την καινούρια πίστη αρκετές λατρευτικές συνήθειες. Όσες η νέα πίστη δεν μπόρεσε να εξαφανίσει είτε τις ενσωμάτωσε στην δική της λατρεία είτε σιωπηρά τις ανέχεται...

Αποσπάσματα από το την μονογραφία που έγραψαν οι Φίλιππος Μπεκύρος και Ελένη Τσαγγούρη το 1996. Το βιβλίο έχει εξαντληθεί και δεν πρόκειται να ξαναντυπωθεί σύντομα. Όσοι ενδιεφέρονται για το θέμα μπορούν να ζητήσουν από τους συγγραφείς αντίτυπο σε pdf μορφή.

~* O Tσακώνικος χορός
Kείμενο: Φίλιππος B. Mπεκύρος και Eλένη Π. Tσαγγούρη
O Tσακώνικος χορός είναι κλειστός και χορεύεται με το δεξί χέρι του δευτέρου κάτω από το αριστερό του πρώτου με τα δάχτυλα σταυρωτά και σφιγμένα. Έτσι δεν επιτρέπεται μεγάλη ελευθερία κινήσεων στην τρίτη διάσταση.
H προέλευση του χορού έχει προκαλέσει πολλές ερμηνείες με επικρατέστερες τις απόψεις πως πρόκειται για γέρανο ή πύθιο χορό. H πρώτη άποψη (της Δόρας Στράτου και της σχολής της) υποστηρίζει ότι ο χορός που αναπαριστά την προσπάθεια του Θησέα να βγει από το Λαβύρινθο, χορεύτηκε στη Δήλο και από εκεί μεταφέρθηκε στη Mικρά Aσία και σε πολλές πόλεις της Eλλάδας, αλλά διατηρήθηκε μόνο στη Nότια Kυνουρία. H δεύτερη άποψη υποστηρίζει ότι οΤσακώνικος Χορός με "Τζουμπελούδες" τσακώνικος χορός, ενώ έχει ως αρχή του τον γέρανο, στην πορεία του ξέκοψε απ' αυτόν και παριστά τη νικηφόρα πάλη του Aπόλλωνα με το φίδι, τον Πύθωνα στους Δελφούς. Δηλαδή κρατά από τον γέρανο το λαβυρινθικό σχέδιο του χορού, αλλά χορογραφικά παριστά την κίνηση του φιδιού. O ιερός χορός της μινωικής Kρήτης μεταφέρθηκε στις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου και διατηρήθηκε από τους Aχαιούς της Λακωνίας που κατέφυγαν στο δυσπρόσιτο Πάρνωνα για να αποφύγουν τη δουλεία και την τραχύτητα των Δωριέων. Mε την επικράτηση του Δωδεκαθέου οι κάτοικοι αφιέρωσαν τον ιερό χορό στον Aπόλλωνα, ο οποίος σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα ήταν ο κυριότερος θεός που λατρευόταν στην αρχαία Kυνουρία ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια.

~ H Tσακώνικη διάλεκτος
Bιβλιογραφική υποστήριξη κειμένου από το βιβλίο του Θανάση Kωστάκη "Δείγματα Tσακώνικης Διαλέκτου"
Στην αρχαία Eλλάδα πριν τους κλασσικούς χρόνους μιλιόντουσαν κυρίως 4 διάλεκτοι: Iωνική, Aιολική, Δωρική και Aττική. H Aττική στηρίζεται στην Iωνική και είναι η μετεξέλιξή της στα χρόνια της ακμής της Aθήνας. Mετά τον 5ο αιώνα π.X. αρχίζει να επικρατεί η Aττική διάλεκτος λόγω της πνευματικής αλλά και οικονομικής ακμής της Aθήνας. Eν συνεχεία μετά τον 4ο π.X. αιώνα με τη διάδοση του Eλληνισμού στην Aνατολή η γλώσσα απλοποιείται και αρχίζει να μιλιέται η λεγόμενη Aλεξανδρινή ή Eλληνιστική κοινή. Eίναι η γνωστή μας γλώσσα των Eυαγγελίων. Kαι με τη συνεχή εξέλιξή της φθάσαμε σήμερα να μιλάμε τα σημερινά ελληνικά που ξέρουμε. Όμως όλες οι περιοχές της Eλλάδας δεν ακολούθησαν αναγκαστικά αυτήν την πορεία. Περιοχές όπως ο Πόντος και η Tσακωνιά διατήρησαν πολλά στοιχεία των παλαιών διαλέκτων. Oι λόγοι για τους οποίους οι Tσάκωνες διατήρησαν ζωντανή τη δωρική διάλεκτο ξεφεύγουν από το σκοπό του παρόντος σημειώματος. Όποιος επιθυμεί περισσότερες λεπτομέρειες ας ανατρέξει στις εργασίες του μεγάλου τσακωνολόγου Θανάση Kωστάκη .
Oι Tσάκωνες λοιπόν διατήρησαν πολλά στοιχεία της Λακωνικής - Δωρικής διαλέκτου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είχαν επιδράσεις από την κοινή ελληνική γλώσσα. Aς μην ξεχνάμε ότι η γλώσσα της εκκλησίας και στην Tσακωνιά είναι η κοινή ελληνική και σίγουρα οι παλαιοί Tσάκωνες είχαν επικοινωνία με τους υπόλοιπους συμπατριώτες τους.
Ποια είναι αυτά τα στοιχεία που τη συνδέουν άμεσα με τη Δωρική διάλεκτο; Σύμφωνα με τον καθηγητή Θανάση Kωστάκη είναι τα παρακάτω:
1. TοΔωρικό α, δηλαδή εκεί που οι Ίωνες είχαν η οι Tσάκωνες έχουν α. Παραδείγματα: ημέρα = αμέρα, ηθώ (σουρώνω) = ασού, ψηλαφώ - ψαλαφώ = ψαφού, σήμερα = σάμερε, μηκωνίδα = μακουνία κ.λ.π.
2. O ρωτακισμός, δηλαδή η μετατροπή του τελικού ς σε ρ όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν. Παραδείγματα: Kαλός είναι = καλέρ ένι, πώς είπες = πουρ επέτσερε, της ημέρας = ταρ αμερί κ.λ.π.
3. H τροπή του μεσοφωνηεντικού σ, αρχικά σε δασεία και κατόπιν η πτώση του. Παραδείγματα: ορώσα - ορώα - ορώα στα τσακώνικα ορούα = βλέπουσα, λαλόυσα λαλόυα λαλόυα τσακώνικα = λαλούα κ.λ.π.
4. H τροπή του θ σε σ ή σ. Παραδείγματα: ηθώ = σαού, θέρος =σέρι, θυγάτηρ = σατη. Tο φαινόμενο αυτό είναι καθαρά Λακωνικό. (OAριστοφάνης γράφει Aσαναίοι = Aθηναίοι).
5. H διατήρηση του δίγαμμα F που είχε ήδη χαθεί στα 800 π.X. από την Iωνική, σώθηκε στα τσακώνικα στη λέξη βάννε (Fαρνός) και τα παράγωγά του. Bαννί και βαννιούλι = αρνάκι.
Eκτός από αυτά υπάρχουν κι άλλα που ενισχύουν τη δωρική καταγωγή της τσακώνικης γλώσσας που κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να τα βρει στα βιβλία του Θανάση Kωστάκη.

 

***  Κοσμάς - Γεράκι: Τα στολίδια του Πάρνωνα  

Σκαρφαλωμένος σε υψόμετρο 1.150 μ. στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα, ο Κοσμάς έχει εξελιχθεί σε δημοφιλή προορισμό και τα σαββατοκύριακα γεμίζει από επισκέπτες και ταξιδιώτες, που απολαμβάνουν εκτός άλλων και την πανέμορφη πλατεία του με τα αιωνόβια πλατάνια. Στη συνέχεια κατεβαίνουν στο Γεράκι να θαυμάσουν την παλιά βυζαντινή πολιτεία.
~ Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο βυζαντινό κάστρο, από όπου η θέα προς το Γεράκι και τον κάμπο είναι εκπληκτική.
 ~ Το πανέμορφο χωριό βρίσκεται μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο, περιτριγυρισμένο από έλατα και καστανιές. Τα πέτρινα σπίτια του χτίστηκαν από Κοσμίτες και Λαγκαδιανούς πετράδες, οι οποίοι ήταν περίφημοι μάστορες και φρόντισαν να ξαναχτίσουν το χωριό αμέσως μετά την καταστροφή του από τα γερμανικά στρατεύματα, στις 30/1/1944, όταν πυρπολήθηκαν 498 από τα 505 σπίτια.
Καρδιά του χωριού είναι η λιθόστρωτη πλατεία (από τις ομορφότερες σε ορεινό χωριό) που ζωντανεύει τα σαββατοκύριακα, όταν γεμίζει από τους επισκέπτες που πιάνουν θέση στις ταβέρνες και τα πιτσιρίκια που τη γεμίζουν με τις φωνές τους. Στο κέντρο της δεσπόζουν τα αιωνόβια πλατάνια που φύτεψε ο Κωνσταντής Κουτσοθεοδωρής (ή «Μαγγουριάς») το 1883 και ο ναός των Αγίων Αναργύρων.

Ο ναός εγκαινιάστηκε στις 6 Μαΐου του 1884 ή του 1886 (υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες και για τις δύο χρονολογίες), ενώ από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στη λιθοδομή του ξεχωρίζει το λευκό πεντελικό μάρμαρο, που έχει δουλευτεί στο χέρι. Στο εσωτερικό του, η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα, επηρεασμένη από τον Γαλλικό Διαφωτισμό, οι ρουμανικής προέλευσης ολόσωμες εικόνες του τέμπλου και τα ρώσικα καντήλια κυριαρχούν στη διακόσμηση. Στο πίσω μέρος της εκκλησίας υπάρχει βρύση με τρεις κρουνούς με νερό που τρέχει αδιάκοπα.

Στον Κοσμά αξίζει να επισκεφθείτε το λαογραφικό μουσείο που φιλοξενεί εργαλεία των περίφημων Κοσμιτών χτενάδων (κατασκεύαζαν και πουλούσαν σε όλη την Ελλάδα χτένια για αργαλειούς), παλιές φωτογραφίες, κεραμικά και υφαντά. Στον ίδιο χώρο λειτουργεί και δανειστική βιβλιοθήκη με 3.500 βιβλία, τόμους, περιοδικά και άλλες εκδόσεις.
 ~Στην περιοχή του Κοσμά υπήρχε κατά την αρχαιότητα η πόλη Σελινούς, με τον ναό του Μαλεάτη Απόλλωνα. Γύρω από τον Κοσμά έχουν βρεθεί δύο χάλκινα αγαλματίδια, του θεού Μαλεάτη Απόλλωνα και ενός πολεμιστή (του 6ου αι. π.Χ.) που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Ο αγγειοπλάστης του Κοσμά

Τα σπίτια του Κοσμά ξαναχτίστηκαν μετά την καταστροφή του 1944, από Κοσμίτες και Λαγκαδιανούς μαστόρους.

Στην κεντρική πλατεία του Κοσμά θα βρείτε το εργαστήριο και εκθετήριο αγγειοπλαστικής του Βαγγέλη Σταθάκη. Ο ίδιος ασχολείται με την κεραμική από μικρός, σπούδασε σε σχολή, δούλεψε στα κανατάδικα του Αμαρουσίου, μπαρκάρισε στα καράβια και στα 25 του γύρισε στον Κοσμά για να ασκήσει την τέχνη που τόσο αγάπησε. Στο κατάστημά του θα βρείτε κεραμικά καθημερινής χρήσης και διάφορα καλόγουστα αναμνηστικά (τηλ. 27570 31463).
Μια μικρογραφία του   ΜυστράΤο Γεράκι μπορεί να είναι άγνωστο στους πολλούς, όμως μετράει 2.500 χρόνια συνεχούς κατοίκησης. Χτισμένο σε υψόμετρο 330 μέτρων υπήρξε μέλος του Δεσποτάτου του Μοριά. Το μεγαλείο του χωριού δεν το βλέπεις με την πρώτη ματιά και θα πρέπει να περπατήσεις στα στενά δρομάκια και την πλατεία του για να αντικρίσεις τα παλιά αρχοντικά του, το παλιό παντοπωλείο του Μουρτζίκου, του 1888, αλλά και την είσοδο της οικίας Μαυρούδη, η οποία είναι όμοια με την είσοδο του Παλάτσο Ντουρίνι στο Μπολονιάνο, της Κεντρικής Ιταλίας.
Ο σημαντικότερος πολιτιστικός θησαυρός στο Γεράκι είναι και οι εκκλησίες του, οι οποίες βρίσκονται διάσπαρτες στο χωριό (μαζί με αυτές του κάστρου φτάνουν τις 30). Ξεχωρίζει ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του 1702, με ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρυσώθηκε το 1735 από τον ιερομόναχο Ιερεμία εξ Αδαμίου. Στο νεκροταφείο του χωριού δεσπόζει ο ναός του Αγίου Αθανασίου ο οποίος χρονολογείται στα τέλη του 12ου αιώνα και διατηρεί μέρος των εντυπωσιακών τοιχογραφιών, του 13ου αιώνα.
Ο μονόχωρος ναός του Ιωάννη Χρυσοστόμου (του 14ου αιώνα) είναι κατάγραφος εσωτερικά και στην είσοδό του υπάρχουν εντοιχισμένα τμήματα του Διατάγματος του Διοκλητιανού. Επίσης στη θέση Μητρόπολη έχει ανασκαφεί τμήμα παλαιοχριστιανικής εκκλησίας και τμήμα υδραγωγείου ρωμαϊκών χρόνων.
Στην κορυφή του λόφου πάνω από το χωριό, στη θέση «Δοντάκια» όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, βρίσκεται η αρχαία Ακρόπολη του Γερακίου. Η πόλη που υπήρχε εδώ τότε ονομαζόταν Γερόνθραι. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως αντικείμενα από την προϊστορική, τη Μυκηναϊκή και τη Δωρική περίοδο, καθώς και λείψανα τοιχοποιίας.
Στην ανατολική πλευρά του χωριού, στο ύψωμα ενός λόφου βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο, μια μικρογραφία του Μιστρά, με εκπληκτική θέα και μοναδικά μνημεία. Κτίστηκε από τον Γάλλο βαρόνο Γκι Ντε Νιβελέ το 1209 ως τόπος διοίκησης και έδρα της βαρονίας του Γερακίου, που επόπτευε την Τσακωνία. Η κυριαρχία του κάστρου άλλαξε αρκετές φορές. Βυζαντινοί, Ελληνες, Τούρκοι, Βενετοί και ξανά Ελληνες (μετά την Επανάσταση του 1821) ήταν οι ιδιοκτήτες του κάστρου μετά τους Φράγκους. Στο εσωτερικό του κάστρου γίνονται εργασίες αναστήλωσης των τειχών, των μνημείων και των ναών. Σώζονται αρκετοί ναοί σε καλή κατάσταση, όμως ξεχωρίζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου, του 11ου αιώνα. Εχει τέμπλο από πωρόλιθο, φράγκικης τεχνοτροπίας, ενώ μέσα στο ιερό απεικονίζεται ως τοπικός άγιος ο Επίσκοπος Μονεμβασίας Πέτρος.
FAST INFO
~ Ανάμεσα στα σπίτια του Γερακιού «κρύβονται» μερικά πανέμορφα παλιά αρχοντικά, τα οποία θα πρέπει να περπατήσετε για να τα δείτε.Τα κιλίμια στο Γεράκι Τα κιλίμια του Γερακίου είναι περίφημα και έχουν βραβευθεί με μετάλλια στη Διεθνή Εκθεση της Βιέννης και της Αθήνας. Χαρακτηριστικό τους είναι η αντοχή στον χρόνο και τα ανεξίτηλα χρώματα. Στην έκθεση του Αργοτουριστικού και Οικοτεχνικού Συνεταιρισμού Γερακίου «Η Εργάνη», η οποία βρίσκεται κοντά στην κεντρική πλατεία του οικισμού, θα δείτε ένα αιωνόβιο κιλίμι, καθώς και έναν όρθιο αργαλειό. Οι γυναίκες του συνεταιρισμού παράγουν ακόμη και σήμερα κιλίμια, διαδρόμους και διάφορα άλλα υφαντά (τηλ. 27310 71431, 71210, 71382).
Διαδρομή μέσα στα έλαταΗ διαδρομή από τον Κοσμά μέχρι το Γεράκι είναι όμορφη, ανάμεσα από τα έλατα και με κάποια καταπληκτικά σημεία θέας. Είναι τμήμα της διαδρομής που ενώνει το Λεωνίδιο με τη Σκάλα Λακωνίας, όμως η διάνοιξη του συγκεκριμένου κομματιού έμεινε στην ιστορία ως «Ο δρόμος των 100 ημερών». Το 1920 το Λεωνίδιο δεν είχε οδική πρόσβαση στο Αστρος ή το Τυρό, όπως σήμερα, και οι ντόπιοι πηγαινοέρχονταν εκεί με καΐκια από το λιμάνι του. Τότε, ο Αρκάδας πολιτικός και υπουργός Συγκοινωνιών, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, υπέγραψε το διάταγμα για την κατασκευή του δρόμου ως εθνικού δρόμου Λεωνιδίου - Κοσμά - Σπάρτης και οι ομογενείς της Αμερικής συνέβαλαν οικονομικά για να υλοποιηθεί το έργο και να προχωρήσει η κατασκευή του δρόμου.
~Το σημαντικότερο τμήμα, λοιπόν, που έπρεπε να φτιαχτεί για να φτάσει το πρώτο αυτοκίνητο εδώ ήταν η διαδρομή Γεράκι - Κοσμάς, όμως παρά τις συνεχείς οικονομικές ενισχύσεις τον ντόπιων, τα έργα δεν προχωρούσαν. Ετσι οι κάτοικοι του χωριού, εκτός από την οικονομική βοήθεια που είχαν δώσει, αποφάσισαν να προχωρήσουν μόνοι τους στην κατασκευή του συγκεκριμένου κομματιού. Η αρχή έγινε τον Μάρτιο του 1951 και όλοι οι κάτοικοι του Κοσμά (άντρες, γυναίκες και παιδιά) δούλευαν νυχθημερόν προκειμένου να καταφέρουν την 1η Ιουλίου 1951 (ύστερα από 100 ημέρες), ανήμερα της γιορτής των Αγίων Αναργύρων που είναι πολιούχοι του Κοσμά να φέρουν το πρώτο αυτοκίνητο στον Κοσμά. Και τα κατάφεραν!
~

Ο ναός της Ευαγγελίστριας είναι μια από τις πολλές παλιές εκκλησίες που θα δείτε μέσα στο χωριό.

Αυτή η πρωτοβουλία των κατοίκων έφτασε μέχρι την Αμερική και το 1952 ειδικό συνεργείο κινηματογραφιστών του πανεπιστημίου των Συρακουσών, με δαπάνη της αμερικανικής κυβερνήσεως, έκανε ταινία την προσπάθεια των ντόπιων. Οι Κοσμίτες, βλέποντας πως μόνο έτσι θα έχουν αποτέλεσμα, συνέχισαν και με προσωπική εργασία έφτασαν τον δρόμο προς το Μοναστήρι της Παναγίας Ελωνας. Ανακα­τασκευάστηκε πρόσφατα, με τέσσερα δίκλινα δωμάτια και ένα τετράκλινο, με προσεγμένη διακόσμηση, εξοπλισμένη κουζίνα, τζάκι, δορυφορική τηλεόραση, σίδερο κ.ά.
 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΑ
«Σελινούντα» (6979001030, www.selinounta.gr ). Στεγάζεται σε ένα πέτρινο κτίριο του 1906 στην πλατεία του Κοσμά, που λειτουργούσε ως αρτοποιείο μέχρι που κάηκε από τους Γερμανούς. Ανακα­τασκευάστηκε πρόσφατα, με τέσσερα δίκλινα δωμάτια και ένα τετράκλινο, με προσεγμένη
διακόσμηση, εξοπλισμένη κουζίνα, τζάκι, δορυφορική τηλεόραση, σίδερο κ.ά.
«Ουρα­νογείτων» (27570 31490, 6977485262, www.ouranogeiton.gr). Το κτίριο συνδυάζει άριστα πέτρα και ξύλο. Με 12 πολυτελή δωμάτια, διακοσμημένα με φυσικά υλικά, γήινα χρώματα που διαθέτουν μπαλκόνια με θέα, δορυφορική TFT τηλεόραση, τζάκι (στα 8 δωμάτια), mini bar και ονόματα από αστερισμούς.
«Λιθό­χτιστα» (6937823651, 6944264971, www.lithoxtista.gr) Καινούργιος ξενώνας χτισμένος με πέτρα που αποτελείται από έξι δίπατες μεζονέτες διακοσμημένες με καλαισθησία και ποιοτική επίπλωση. Είναι ευρύχωρες, έχουν σαλόνι με τζάκι, μία από αυτές είναι σχεδιασμένη για άτομα με ειδικές ανάγκες, ενώ άλλες δύο είναι ιδανικές για μεγάλες παρέες. Διαθέτουν όλες τις σύγχρονες ανέσεις, καθώς και παιδική χαρά.
 Φεύγοντας από την πλατεία του Κοσμά, θα δείτε το ηρώο, πίσω από την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων
ΣΤΟ ΓΕΡΑΚΙ
«Ξενώνας Νίκια» (27310 71777, 6944577204, www.xenonas-nikia.gr) Πολύ κοντά στην πλατεία του χωριού, ένα νεόκτιστος ξενώνας με όμορφη θέα στον λακωνικό κάμπο. Εχει 6 δωμάτια με ονόματα λουλουδιών, διακοσμημένα με διαχρονικά και καλαίσθητα έπιπλα.
«Ο Μαλεά­της Απόλλων» (27570 31494, 210 5612978). Κάποτε ήταν το αρχοντικό των Ασημάκηδων, αγωνιστών του 1821. Σήμερα έχει μετατραπεί σε έναν όμορφο ξενώνα πάνω στην πλατεία, με περιποιημένα και καθαρά δωμάτια 2 έως 4 κλινών, εξοπλισμένα με μπάνιο, κουζίνα και ψυγείο.

ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΑ
 «Μαλεάτης Απόλλων» (27570 31494). Η ταβέρνα του ξενώνα βρίσκεται επάνω στην πλατεία του Κοσμά με σπεσιαλιτέ τη βραστή γίδα. Δοκιμάστε επίσης κατσικάκι κοκκινιστό, κόκορα με χυλοπίτες, κρεατοκεφτέδες και κρέατα σούβλας. Χύμα βαρελίσιο κρασί και παραδοσιακά γλυκά, μελομακάρονα, κουραμπιέδες, δίπλες, γαλακτομπούρεκο και καρυδόπιτα.
«Ελατος» (27570 314270). Από τις παλιές ταβέρνες του χωριού, επάνω στην πλατεία, με κρεατικά παραγωγής τους, παραδοσιακά χειροποίητα μακαρόνια «γκόγκες», πίτες με σπανάκι και άγρια χόρτα, καθώς και ψητά φούρνου. Εχουν και κρασί παραγωγής τους.

«Ξένιος Δίας» (27310 71200). Βρίσκεται πλάι στο δημοτικό σχολείο του Γερακίου και είναι ο δημοτικός ξενώνας του χωριού. Εχει καθαρά και περιποιημένα, αλλά τυπικά δωμάτια, κοινόχρηστο χώρο και εστιατόριο.
«Πάρνωνας»(27570 31401). Κορυφαία ψησταριά με ψητά κρέατα, τυριά, πατάτες και ντομάτες παραγωγής τους. Εξαιρετικά τα ψητά σούβλας (κοκορέτσι και σπληνάντερο), καθώς και τα «μπομπαράκια», έναν καταπληκτικό μεζέ από εντόσθια.
ΣΤΟ ΓΕΡΑΚΙ
«Αγνάντι» (27310 71441). Η ταβέρνα βρίσκεται επάνω στην πλατεία του χωριού και σερβίρει σουβλάκια και πολλά μαγειρευτά φτιαγμένα με σπιτικές συνταγές. Δοκιμάστε κατσικά­κι κο­ντογιάχνι (με φρέσκια ντομάτα στην κατσαρόλα) και βακαλάο |σκορδαλιά.
Κείμενα : Λεωνίδας Τηνιακός
Φωτογραφίες: Κλαίρη Μουσταφέλλου

***   ΤΟ  ΓΕΡΑΚΙ Λακωνίας :

Γεράκι Λακωνίας, Εξερευνώντας τη Βυζαντινή Καστροπολιτεία
 Γεράκι. Εκεί που η ανθρώπινη ματιά και η ενσάρκωση της σκέψης σε πολιτισμό συνοδεύονται από την επιβλητική παρουσία του Ταΰγετου και την ελευθερία που αποπνέει η θέαση του Λακωνικού κάμπου. Το αυτοκίνητό μας ακολούθησε την πινακίδα προς Γεράκι, λίγο πριν τη γέφυρα του ποταμού Ευρώτα και τη Σπάρτη. Ο άγνωστος “μικρός Μιστράς” μας περίμενε να τον ανακαλύψουμε.
Γνωριμία και εντυπώσεις
Μπαίνοντας στο χωριό συναντήσαμε την όμορφη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Νεομάρτυρα που γεννήθηκε στο Γεράκι. Ανηφορίσαμε στην καρδιά του οικισμού με το βλέμμα μας καρφωμένο στα εντυπωσιακά  - από πέτρα - αρχοντικά του και συναντήσαμε τον κ. Χρήστο Μπαλαμπάνο, Πρόεδρο του Εμποροεπαγγελματικού Συλλόγου. Μας περιέγραψε με αγάπη τον τόπο του που αριθμεί ηλικιακά πολλούς νέους. Μας μίλησε επίσης για το κοινωνικό έργο του συλλόγου ο οποίος πριν από 5 χρόνια δημιούργησε τράπεζα αίματος και μέχρι στιγμής έχει βοηθήσει 56 Γερακίτες. Ολόκληρος ο οικισμός είναι ένα ανοιχτό μπαλκόνι βαθιά μέχρι τη θάλασσα. Θαυμάσαμε τη θέα του χιονισμένου Ταΰγετου και την αρμονία του καταπράσινου ελαιώνα στα πεδινά με τους 5 ανεμόμυλους. Μας εντυπωσίασε η εικαστική παρέμβαση από γυαλί του Κώστα Βαρώτσου στο μύλο του Δούκα. Περιπλανηθήκαμε νοσταλγικά στα λιθόστρωτα σοκάκια του χωριού και θαυμάσαμε τις επιβλητικές – από πωρόλιθο – εισόδους των αυλών των παλαιών κατοικιών.
Γεράκι το ιστορικό
Φτάσαμε στα 300μ ψηλά στο λόφο όπου βρίσκεται η Ακρόπολη της αρχαίας Μυκηναϊκής πόλης των Γερονθρών. Η πόλη άνθησε και τους μετέπειτα δωρικούς και κλασσικούς χρόνους όπου υπήρχαν ναοί αφιερωμένοι στον Απόλλωνα και τον Άρη. Σημαντικότατα όμως είναι και τα ευρήματα που ανήκουν στη Νεολιθική εποχή της 4ης π.Χ. χιλιετίας και στην εποχή του Χαλκού. Χαμηλά στο λόφο ευδιάκριτα τα ερείπια του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου. Η περιοχή  έφτασε στο απόγειο της ακμής της κατά τη Βυζαντινή περίοδο που διήρκεσε 100 χρόνια. Συνέβαλε επίσης σημαντικά στον Αγώνα της Επανάστασης. Οι Γερακίτες ήταν από τους πρώτους που άρχισαν να μεταναστεύουν το 1880 στην Αμερικανική Ήπειρο. Το Γεράκι σήμερα, έχει περίπου 1.400 κατοίκους οι οποίοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Μόλις πρόσφατα αποτελούσε το Δήμο Γερονθρών και τώρα ανήκει στο καλλικρατικό Δήμο Ευρώτα με έδρα τη Σκάλα.  
Το Χριστιανικό στοιχείο της πόλης
Το Γεράκι αποτελεί ένα υπαίθριο Βυζαντινό μουσείο με πάνω από 20 διάσπαρτες πέτρινες εκκλησίες που χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα. Ανάμεσά τους η γραφικότατη Ευαγγελίστρια στην περιοχή της Άνω Βρύσης. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Κάτω Βρύση όπου στην είσοδό του έχουν εντοιχιστεί τμήματα Διατάγματος του Διοκλητιανού σχετικά με τις τιμές αγαθών. Εντυπωσιακός ο Άγιος Αθανάσιος στο τέλος του οικισμού προς το Κάστρο. Κοντά στο Δημοτικό Σχολείο πάνω στο δρόμο, οι μικροί Άγιοι Θεόδωροι. Ακολουθώντας ένα μονοπάτι φτάσαμε στον Άγιο Σώζοντα και λίγο νοτιότερα ανακαλύψαμε τον Άγιο Νικόλαο. Στο κέντρο της πόλης συναντήσαμε τον ενοριακό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου του 1702, με το επιβλητικό κωδωνοστάσιο του. 
Το Κάστρο και οι εκκλησιές του
Το Κάστρο είναι κτισμένο σε λόφο μόλις 2 χλμ ανατολικά του χωριού. Η ανάβαση του εντυπωσιακή. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204, κατακτήθηκε και η Πελοπόννησος όπου διαιρέθηκε σε 12 μεγάλες τοπαρχίες. Εδώ, ανέλαβε επικεφαλής ο Γάλλος βαρώνος Γκι ντε Νιβελέ. Το 1209 έκτισε το Κάστρο ώστε να ελέγχει το φέουδο του. Το 1262 παραδόθηκε στους Βυζαντινούς μαζί με τα κάστρα της Μονεμβασιάς, του Μιστρά και της Μάνης για την απελευθέρωση του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου και των άλλων ιπποτών που αιχμαλωτίσθηκαν από τους Βυζαντινούς στη μάχη της Πελαγονίας το 1259. Κατακτήθηκε από Τούρκους, Ενετούς και Έλληνες. Σε κάθε σημείο του ερειπιώνα της παλιάς πολιτείας και των 10 Βυζαντινών εκκλησιών του αναπνέουμε τον αέρα του μυστηρίου της μεσαιωνικής εποχής. Στο υψηλότερο σημείο του, ο Ναός του Αγίου Γεωργίου. Μοναδική τόσο η απεικόνιση της Παναγίας ως αριστεροκρατούσας στο τέμπλο, όσο και το μαρμάρινο προσκυνητάρι του Αγίου Γεωργίου με τα εραλδικά ιπποτικά σύμβολα. Όμορφη η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και της Αγίας Αικατερίνης στην αρχή του μονοπατιού. Εκπληκτικές οι τοιχογραφίες του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής με τη ευρεία χρήση λευκού χρώματος. Διακρίνουμε επίσης τα Άγια Θεοφάνια, τον Προφήτη Ηλία και τον Άγιο Δημήτριο. Λίγο νοτιότερα στη δεύτερη κορυφή του λόφου, οι Άγιοι Ταξιάρχες.
Το όνομα “Γεράκι”
Υπάρχουν τρεις εκδοχές για την προέλευση του ονόματος του Γερακίου: Η 1η σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ταυτίζεται με το γνωστό πουλί γεράκι που πετά και διαφεντεύει τους ουρανούς. Έτσι και το Γεράκι με το κάστρο του βιγλίζει από ψηλά. Η 2η ως παράφραση από την αρχαία του επωνυμία Γερόνθραι > Γεράκι. Η 3η και νεότερη βασίζεται σε μελέτες που συσχετίζουν την πόλη της Ιεριχούς με την περιοχή και την έντονη χριστιανικότητα της. Έτσι ως παράφραση, Ιεριχώς > Ιεράκιον > Γεράκι. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην εκκλησία των Ταξιαρχών υπάρχει σπάνια τοιχογραφία της άλωσης της Ιεριχούς από τον Ιησού του Ναυή.
Το Γεράκι απέχει μόλις 39 χλμ από τη Σπάρτη ακολουθώντας το δρόμο προς Λεωνίδιο. Αποτελεί το τέλειο ορμητήριο για αποδράσεις στο βουνό του Πάρνωνα αλλά και στο Μιστρά και Ταΰγετο δυτικά, το Γύθειο και Μάνη στα νότια, την παραλία του Κυπαρισσιού ανατολικά και λίγο νοτιότερα τη Μονεμβασιά. Φυσικό κάλλος, λαϊκές παραδόσεις και αρχαιολογικοί θησαυροί δημιουργούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που δύσκολα συναντάται.
Έτσι, αφού αφεθήκαμε για λίγο στα ζεστά χρώματα του ηλιοβασιλέματος πάνω από τις βουνοκορφές του Ταΰγετου, αποχαιρετήσαμε το όμορφο Γεράκι μαγεμένοι… το ίδιο ευχόμαστε και για όλους εσάς!
Ευχαριστούμε θερμά τον Πρόεδρο του Εμποροεπαγγελματικού Συλλόγου Γερακίου κ. Χρήστο Μπαλαμπάνο και τη σύζυγό του Ευγενία Λάμπρου για την ζεστή φιλοξενία και τα νοστιμότα τοπικά εδέσματα προς τιμήν μας, την Αρχαιολόγο κ. Αναστασία Τσακμάκη και τον Συντηρητή Αρχαιοτήτων κ. Γεώργιο Μήτρη για την ξενάγηση στο κάστρο.

Προδιαγραφές

• Πληροφορίες: Στο Γεράκι λειτουργεί ο Ξενώνας “ΝΙΚΙΑ”, τηλ. 2731071777 (www.xenonas-nikia.gr), ενώ ενοικιαζόμενα δωμάτια έχει και η κα. Ελένη Μαρούδα, τηλ. 2731071249. Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε ξενοδοχείο στην κοντινή Σκάλα σε απόσταση 20 χλμ και στον Κοσμά Αρκαδίας που είναι κτισμένος στα 1150μ και απέχει μόλις 17 χλμ.
  Παραδοσιακός Ξενώνας “ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ”,
  τηλ. 6979001030 (www.selinounta.gr)
  

  ΦΑΓΗΤΟ

  Η περιοχή φημίζεται για το καλό λάδι, τις ελιές ποικιλίας καλαμών και το νόστιμο κρέας των αιγοπροβάτων του Πάρνωνα, γεύσεις που τιμήσαμε με αγάπη για την τοπική κουζίνα από τα χεράκια της κας Ευγενίας Λάμπρου. Δοκιμάσαμε τις “γκόγκες” που είναι ζυμωτά ζυμαρικά, τις “γούριζες”, νόστιμα άγρια χόρτα που επίσης, τα αποξηραίνουν για την καλοκαιρινή περίοδο, τυλιχτή τηγανιτή συκωταριά, γλυκό του κουταλιού κυδώνι και πράσινο νεράζι.
  Φάγαμε επίσης νόστιμο μπακαλιάρο σκορδαλιά και κρασάτο κοκκινιστό μοσχάρι στο πέτρινο εστιατόριο “Το Αχνάντι” στο κέντρο του χωριού, τηλ. 2731071441. Για καφεδάκι καθίσαμε στο παραδοσιακό καφενείο του κ. Κων/νου Παπαγεωργίου στην κεντρική πλατεία, τηλ. 2731071710 και το “Ανάκτορο” στο δημοτικό parking, τηλ. 2731071361, και τα δύο πέτρινα με υπέροχη θέα.
  

  ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

  Εδώ, κάθε εορτασμός προς τιμή των Αγίων και των εκκλησιών τους αποτελεί αφορμή για γλέντι και χαρά. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες διοργανώνονται επίσης εκδηλώσεις πολιτισμού στον αρχαιολογικό χώρο του Κάστρου. Τα τελευταία οκτώ χρόνια έχει καθιερωθεί στα τέλη Ιουλίου η διήμερη “Γιορτή του Γερακίτη Μετανάστη” με συναυλίες, παραδοσιακούς χορούς και εκθέσεις φωτογραφίας.
  

  Η Τέχνη της Υφαντουργίας

  Η λαϊκή τέχνη της υφαντουργίας βρίσκεται στο απόγειο της από την Τουρκοκρατία. Τα Γερακίτικα κιλίμια έχουν βραβευθεί ήδη από τον 19ο αιώνα στη διεθνή έκθεση της Βιέννης και των Αθηνών. Επισκεφθήκαμε το Γυναικείο Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Οικοτεχνίας-Χειροτεχνίας Γερακίου με το όνομα: “Η Εργάνη” στην κεντρική πλατεία όπου τα εκθέματα ξεπερνούν σε ηλικία τα 100 χρόνια. Τα μέλη του - κατόπιν παραγγελίας - κατασκευάζουν σε όρθιο αργαλειό υφαντά, κιλίμια, πάντες, ταγάρια και μαξιλάρες. Τηλ. 27310 71376, 27310 71766. Συναντήσαμε και την κα. Χρυσούλα Σταματοπούλου που έχει συμμετάσχει σε πολλαπλές εκθέσεις και υφαίνει κατά παραγγελία όλα τα παραπάνω λαϊκά κομψοτεχνήματα. Τηλ. 27310 71261, 6976830619.

***   Αστρος: Η παραλία της Αρκαδίας που πρέπει να επισκεφθείς [εικόνες]     ΜΟΛΙΣ 170 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
 

 

  Mία οικονομική απόδραση στην καρδιά της Πελοποννήσου, με στοιχεία όμως που θυμίζουν αρκετά νησιωτική Ελλάδα, θεωρείται το Παράλιο Άστρος Κυνουρίας, που απέχει 170 χιλιόμετρα από την Αθήνα και μόλις 32 χλμ. από την Τρίπολη.
Το Παράλιο Άστρος είναι επίνειο του ιστορικού Άστρους Κυνουρίας, όπου συγκλήθηκε τον Aπρίλιο του 1823 η B' Εθνοσυνέλευση των επαναστατημένων Ελλήνων.
Ο αμφιθεατρικά χτισμένος παραθαλάσσιος οικισμός της Αρκαδίας, με τα γραφικά σοκάκια και τα παραδοσιακά κεραμιδόσπιτα, τα ταβερνάκια και τα μπαράκια πάνω στη θάλασσα, τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών, και πλέον όχι μόνο από τους κοντινές περιοχές της Πελοποννήσου, όπως είναι οι Τριπολιτσιώτες, αρκετοί εκ των οποίων διαθέτουν εξοχικό στην περιοχή.
Ένα μέρος του πανέμορφου παραθεριστικού θερέτρου, είναι χτισμένο στις πλαγιές του αστεροειδούς υψώματος που οι ντόπιοι αποκαλούν «Νησί». Η περιοχή πήρε το όνομα της από το σχήμα (άστρο) του λόφου Νησί (στην αρχαιότητα βρεχόταν γύρω-γύρω από θάλασσα) που δεσπόζει στο λιμάνι, η δε Κυνουρία αντλεί το όνομα της από τον αρχαίο οικιστή της περιοχής, το γιο του Περσέα, τον Κύνουρο.
Εναλλαγή τοπίων για απαιτητικούς ταξιδιώτες
Η εναλλαγή του τοπίου από το μπλε της θάλασσας στο πράσινο της πεδιάδας και του βουνού, είναι μια ευχάριστη πρόκληση για τον απαιτητικό ταξιδιώτη που βαριέται γρήγορα τα μονότονα σκηνικά.
Στην Ελλάδα των μνημονίων δε, ένας προορισμός μόλις δύο ώρες από την Αθήνα, με δωμάτια που οι τιμές τους κυμαίνονται στα 25-60 ευρώ, σαφώς αποτελεί το απόλυτο δέλεαρ, όχι μόνο για σύντομες ανάσες διακοπών, αλλά και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Σημείο αναφοράς του Παράλιου Άστρους, το γραφικό λιμάνι με τις ψαρόβαρκες, που σύντομα αναμένεται να γίνει πόλος έλξης πολλών σκαφάτων, καθότι ολοκληρώνονται στα τέλη του μήνα εργασίες που το μετατρέπουν σε σύγχρονο τουριστικό καταφύγιο.
Οι παραδοσιακοί οικισμοί της περιοχής είναι πραγματικά εντυπωσιακοί, καθώς αντανακλούν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τα καλλιτεχνικά ρεύματα και τις κοινωνικές σχέσεις, που διαμορφώθηκαν στην πολυκύμαντη ιστορική εξέλιξη.
Καστρί, Άγιος Πέτρος, Καστάνιτσα, Άνω Δολιανά, Βέρβενα, είναι μόνο μερικά από τα σημεία που σίγουρα θα πρέπει να κάνει στάση ο επισκέπτης, όταν ξεφύγει από τα στενά όρια του Παράλιου Άστρους.
 
«Καούρ Εκάνατε»
Λαογραφικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η τσακώνικη διάλεκτος, η οποία έχει ρίζες στην αρχαία δωρική και ομιλείται μέχρι σήμερα, αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, στα Τσακωνοχόρια.
Έδρα της ορεινής τους κοινότητας είναι ο Πραιστός, ενώ το πρώτο χωριό των Τσακώνων, για το οποίο εμφανίζονται αναφορές στα τέλη του 13ου αιώνα, είναι η Καστάνιτσα.
Επίσης τη διάλεκτο μιλούν στον Άγιο Ανδρέα με το γραφικό ψαροχώρι στην παραλία, στη Σίταινα και στις κομωπόλεις Λεωνίδιο και Τυρό και στα γύρω χωριά, όπου σε κάποια υπάρχουν πινακίδες με την επιγραφή «Καούρ Εκάνατε», που σημαίνει καλώς ήρθατε.
Το κάστρο του Παραλίου Άστρους
Το κάστρο του Παραλίου Άστρους βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Νησί, που δεσπόζει στο λιμάνι. Χτίστηκε το 1256 μ.Χ. από τον πρίγκηπα Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο, ο οποίος το ονόμαζε Castello della estella, λόγω του αστεροειδούς σχήματος της χερσονήσου, που ενέπνευσε και το όνομα της περιοχής (estella = αστέρι).
Το κάστρο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ως ισχυρό κέντρο άμυνας. Αναφέρεται μάλιστα ότι απώθησε επιτυχώς επέλαση του Ιμπραήμ. Στις αρχές του 19ου αιώνα το κάστρο εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε.
 
Iερά Mονή Λουκούς
Στη διαδρομή από Άστρος προς Tρίπολη μέσω των Kάτω Δολιανών, συναντάμε την Iερά Mονή Λουκούς, από όπου υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο του Ελληνικού (Tειχιό).
Εκεί υπήρχε ναός αφιερωμένος στον θεό Απόλλωνα, τον οποίο λάτρευαν ιδιαίτερα οι Κυνούριοι και σήμερα βρίσκονται ερείπια αρχαίας πόλης του 5ου-3ου π.χ αιώνα σύμφωνα με εκτιμήσεις αρχαιολόγων.
 
Η έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού
Κοντά στη μονή Λουκούς είναι η περιοχή της Αρχαίας Εύας, όπου βρίσκονται τα ερείπια της έπαυλης του Ηρώδη του Αττικού, ο οποίος υπήρξε πάμπλουτος ρήτορας, φιλόσοφος και πολιτικός, παράλληλα δε και συλλέκτης έργων τέχνης.
Κληρονόμησε την έπαυλη από τον πατέρα του, την οποία και μετέτρεψε σε ένα είδος μουσείου αρχαίας τέχνης και σε καλλιτεχνικό και επιστημονικό ίδρυμα.
Ο χώρος θεωρείται ένα από τα σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία, όχι μόνο της Αρκαδίας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, με πλούσια αρχιτεκτονικά, γλυπτά και ψηφιδωτά ευρήματα. Η Έπαυλη είναι ένα τεράστιο πολεοδομικό συγκρότημα που κτίστηκε σύμφωνα με τις αρχές της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής, περιλαμβάνει αίθριο, τεχνητή τάφρο-ποταμό, στοές με εκπληκτικά ψηφιδωτά δάπεδα, εξέδρα, μέγαρο και λουτρικό συγκρότημα. Μοιάζει αρκετά με τα κτίρια της βίλας του αυτοκράτορα Αδριανού στο Τίβολι της Ιταλίας.
Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους
Το Μουσείο βρίσκεται στο κτίριο της πρώην σχολής Καρυτσιώτη, δίπλα στον ιστορικό ιερό χώρο όπου διεξήχθη η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων το 1823.
Το εκθεσιακό υλικό του Μουσείου περιλαμβάνει σημαντικά ευρήματα από τις εξής συλλογές: Αρχιτεκτονικά μέλη από την Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού. Ευρήματα, κυρίως κεραμικά από νεκροταφεία ελληνιστικών χρόνων. Μικροαντικείμενα και νομίσματα από διάφορες περιοχές της Κυνουρίας. Επιγραφές από διάφορες θέσεις της Κυνουρίας.
Τέμπλο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα
Στην Καστάνιτσα βρίσκεται το ξυλόγλυπτο και επίχρυσο τέμπλο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, δώρο της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης.
Το Κάστρο της Ωριάς
Κοντά στον Άγιο Ιωάννη Κυνουρίας, στη θέση «Ξηροκάμπι» σώζονται τα ερείπια του Κάστρου της Ωριάς, ενός μεσαιωνικού κάστρου από την περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, το κάστρο ανήκε σε μια γενναία και όμορφη αρχόντισσα, που πολεμούσε μέσα από αυτό 12 χρόνια τους Τούρκους.
Όταν τελικά το κάστρο καταλήφθηκε με δόλο, η αρχόντισσα πήδηξε από τα τείχη στο κενό, προκειμένου να μη συλληφθεί.
Παραλίες με κρυστάλλινα νερά για όλα τα γούστα
Οι παραλίες του Άστρους δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από κανένα νησί. Με κρυστάλλινα νερά που σχεδόν πάντα βλέπεις το βυθό, απευθύνονται σε όλα τα γούστα. Ερημικές, πολυσύχναστες, με beach bar, αμμώδεις, με βράχια, με βότσαλα.
Η παραλία Πόρτες θεωρείται ιδανική για windsurfing και kitesurfing, ενώ για καταδύσεις ενδείκνυται το Αρκαδικό χωριό, το Ξηροπήγαδο και το Παράλιο Άστρος.
Ενδιαφέρουσες παραλίες είναι επίσης ο Ατσίγγανος, ο Ανάβαλος, το Χερονήσσι, και το Κρυονέρι.
Για τους λάτρεις της περιπέτειας
Όσοι αγαπούν το canyoning το φαράγγι Λεπίδας, όπου δεσπόζουν οι εντυπωσιακοί καταρράκτες, είναι ιδανικό. Επίσης γίνονται και προγράμματα downhill από έμπειρες ομάδες στην περιοχή του Πάρνωνα.
 
Ορειβατικές διαδρομές
Η κορυφή του όρους Πάρνωνα είναι από τους ελκυστικότερους προορισμούς των ορειβατών. Η ύπαρξη του ορειβατικού καταφυγίου του Πάρνωνα στη θέση Αρνόμουσγα, στα σύνορα με το νομό Λακωνίας, έχει συμβάλλει πολύ στην ανάπτυξη του ορειβατικού και πεζοπορικού τουρισμού στην περιοχή.
Μεγάλο ενδιαφέρον για τους θιασώτες του είδους παρουσιάζουν οι παρακάτω διαδρομές που έχουν διαμορφωθεί και σηματοδοτηθεί στο δήμο Βόρειας Κυνουρίας:

• Το μονοπάτι από το καταφύγιο στην κορυφή του Πάρνωνα.
• Το μονοπάτι από το οροπέδιο του Πάρνωνα στη Μονή Μαλεβής.
• Το «εθνικό μονοπάτι 33» που διασχίζει το δυτικό τμήμα του δήμου, ξεκινά από τον Άγιο Πέτρο και καταλήγει στο ακρωτήριο του Μαλέα.
• Το διεθνές μονοπάτι Ε4 που διέρχεται από βορειοδυτικό τμήμα του Δήμου. Από το χωριό Άνω Δολιανά και από δασικούς δρόμους περνά από τη θέση Ζυγός και συνεχίζει προς το νομό Λακωνίας και το χωριό Καρυές. Μία παράκαμψή του οδηγεί στο χωριό Άγιος Πέτρος όπου υπάρχει δυνατότητα διαμονής και εστίασης.

Λίμνη Μουστού
Μία επίσκεψη που κυριολεκτικά επιβάλλεται κάποιος να κάνει, αν βρεθεί στην περιοχή, είναι αυτή στον υδροβιότοπο της λίμνης Μουστού, που βρίσκεται στο δρόμο προς τον Άγιο Ανδρέα. Σύμφωνα με την παράδοση, πήρε αυτό το όνομα επειδή εκεί ήταν το παλιό λιμάνι του παράλιου Άστρους, όπου γινόταν φόρτωση του μούστου από τους αμπελώνες της περιοχής. Επί της ουσίας πρόκειται για καταφύγιο μεταναστευτικών πουλιών, το οποίο έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Natura 2000 και θεωρείται προστατευόμενη περιοχή.
Οι φυσιολάτρες θα πρέπει οπωσδήποτε να δουν και το Κεδρόδασος της Μονής Μαλεβής, τα φαράγγια Λούλουγκα και Κουτουπούς και τους καταρράκτες των Νυμφών.
Καλοκαιρινές εκδηλώσεις στα γύρω χωριά
Πλάτανος, το πιο ερωτικό χωριό της Πελοποννήσου: Στη γέμιση του φεγγαριού του Αυγούστου διοργανώνονται στο χωριό οι γιορτές των Νερών, των Φεγγαριών και των Ερώτων, με πλούσιες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις χορούς και γλέντια. Μάλιστα οι κάτοικοι έχουν ανακηρύξει το χωριό αυτόνομη ερωτική δημοκρατία, καθότι όπως λέει ο μύθος το τοπικό νερό είναι φουλ ερωτικό. Εξ ου και το ποιηματάκι: «Σα του Πλατάνου το νερό δε θα βρεις άλλα μέρη με μια γουλιά δε θες γιατρό με δύο βρίσκεις ταίρι»
Καστάνιτσα: Με ιδιαίτερη λαμπρότητα γιορτάζεται η εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, 5 και 6 Αυγούστου, και το παραδοσιακό πανηγύρι κρατάει δύο ημέρες. Το πρώτο δεκαπενθήμερο κάθε Αυγούστο οι πολιτιστικοί φορείς του χωριού διοργανώνουν Πολιτιστικές Εκδηλώσεις, ενώ στο τέλος κάθε Οκτώβρη -το τελευταίο Σαββατοκύριακο- διοργανώνεται η γιορτή του κάστανου.
Δολιανά: Στο τέλος Ιουνίου ή αρχές Ιουλίου ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δολιανών διοργανώνει σημαντικές Πολιτιστικές Εκδηλώσεις με τη ονομασία Ηρώδεια στον αρχαιολογικό χώρο ανασκαφών της Εύας.
Άγιος Πέτρος: Το κεφαλοχώρι του Πάρνωνα γιορτάζει στις 28 και 29 Ιουνίου τον Πολιούχο Άγιο Πέτρο. Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου οι πολιτιστικοί φορείς διοργανώνουν τα Τάνεια -σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις με πολλά θέματα, εκθέσεις, αφιερώματα και μουσικές βραδιές.
Άνω Βέρβενα: Στις 24 και 25 Ιουλίου με παραδοσιακό Πανηγύρι γιορτάζεται η Γιορτή της Αγίςα Άννης, ενώ διήμερο είναι και το πανηγύρι τα Παναγίας 14 και 15 Αυγούστου.
Τοπικά προϊόντα
Χειροποίητα ζυμαρικά, ελιές, παξιμάδια, γλυκό του κουταλιού κερασάκι, ρίγανη, κάπαρη, κάστανα.
Σε κάθε περίπτωση, είτε κάποιος κρατάει ρίζες από αυτά τα μέρη, είτε τα επισκέπτεται για πρώτη φορά, υπάρχει πάντα ένας κοινός παρανομαστής. Σε πολύ λίγα 24ωρα γίνονται τόσο οικεία, που η επιστροφή γίνεται «πεπρωμένη», όχι μόνο λόγω της μαγείας του τοπίου, αλλά και λόγω της ζεστασιάς των ανθρώπων, που κυριολεκτικά διαθέτουν μία μοναδική αίσθηση φιλοξενίας.

***   ΞHPOΠHΓAΔO - ΠAPAΛIO AΣTPOΣ - AΣTPOΣΞΗΡΟΠΗΓΑΔΟ
Στο γραφικό Ξηροπήγαδο ο ταξιδευτής μπορεί να ξεκουραστεί και να γαληνέψει αγναντεύοντας τα καταγάλανα νερά του Aργολικού κόλπου. Tην ηρεμία του τοπίου συμπληρώνει το βουνό Zάβιτσα, ένα μέρος του οποίου είναι κατάφυτο από ελιές. Λίγα χιλιόμετρα πιο πάνω σε μια επίπεδη περιοχή της Zάβιτσας βρίσκεται ο ορεινός οικισμός του Ξηροπηγάδου απ' όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει πανοραμικά την πεδιάδα της Aργολίδας, το ιστορικό Nαύπλιο και τον Aργολικό κόλπο. Eδώ υπάρχει εκκλησία της Mεταμόρφωσης του Σωτήρος, που πανηγυρίζει στις 6 Aυγούστου. Oι ψαροταβέρνες του χωριού προσφέρουν φρέσκο ψάρι δίπλα στο κύμα το καλοκαίρι, αλλά και εκλεκτούς μεζέδες με τη συντροφιά του τζακιού το χειμώνα. Tα ξενοδοχειακά συγκροτήματα είναι άρτια εξοπλισμένα και καλύπτουν όλες τις ανάγκες του παραθεριστή. Aκολουθώντας πάντα πορεία παράλληλη προς τη θάλασσα, λίγο μετά το Ξηροπήγαδο, αντικρύζουμε την κατάφυτη από ελιές θυρεατική πεδιάδα. Στη πρώτη διακλάδωση που συναντάμε ο δρόμος προς στα αριστερά οδηγεί στο Παράλιο Άστρος, ενώ η κεντρική οδική αρτηρία μέσω του αναπτυσσόμενου χωριού Kάτω Bέρβενα μας φέρνει στο σημαντικότερο κέντρο της Θυρεάτιδας, το Άστρος.
.Παράλιο Άστρος
Tο Παράλιο Άστρος είναι μια πανέμορφη κωμόπολη που ένα μέρος της είναι χτισμένο στις πλαγές του αστεροειδούς υψώματος που οι ντόπιοι αποκαλούν "νησί". Tο "νησί" του Παραλίου Άστρους στεφανώνεται από κάστρο που χτίστηκε κατά την επανάσταση του 1821 πάνω σε προϋπάρχον Bενετσιάνικο. Oι εκτεταμένες παραλίες και η πεντακάθαρη θάλασσα καθιστούν το Παράλιο Άστρος ένα από τα καλύτερα θέρετρα της Πελοποννήσου. Ψαροταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες, πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία περιμένουν να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Oι αποστάσεις άλλωστε από την Aθήνα (165 χλμ.) αλλά και από το Nαύπλιο (30 χλμ.) είναι σχετικά μικρές και βοηθούν για τουριστικές αποδράσεις, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Στο Παράλιο Άστρος υπάρχει και λειτουργεί το καλοκαίρι υπαίθριο θέατρο, στο οποίο γίνονται πολλές πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Yπάρχει επίσης Nαυτικός Iστιοπλοϊκός Όμιλος με σχολή ανοιχτής θάλασσας, αλλά και κλειστής για μικρά παιδιά. O Όμιλος λειτουργεί όλο το χρόνο και διαθέτει δικά του σκάφη για τους μικρούς μαθητές (optuniste & fazer). To φυσικό λιμανάκι του Παραλίου Άστρους, προφυλαγμένο από τους καιρούς, φιλοξενεί ιστιοφόρα, αλλά και ψαροκάικα. Eκδρομικό καραβάκι εκτελεί ενδιαφέρουσες εκδρομές στον Aργοσαρωνικό
ΆστροςAπό το Παράλιο Άστρος αρχίζει ο δρόμος για το Άστρος που απέχει 4 χιλιόμετρα. Tο Άστρος είναι το σημαντικότερο κέντρο της βόρειας Kυνουρίας και μπορεί να αποτελεί ορμητήριο για την πραγματοποίηση μονοήμερων εκδρομών σε ορεινά κυρίως χωριά που βρίσκονται σκαρφαλωμένα στην οροσειρά του Πάρνωνα. Eπίσης είναι έδρα του νεοσύστατου Δήμου της Bόρειας Kυνουρίας. Tο Άστρος περιβάλλεται από ελαιώνες και έχει κλίμα ξηρό και υγιεινό. Eίναι το εμπορικό κέντρο της περιοχής με 6.000 κατοίκους, όπου λειτουργούν τράπεζες (Eθνική, Aγροτική ) και δημόσιες υπηρεσίες. Γύρω από το Άστρος λειτουργούν μεταποιητικές βιοτεχνίες των παραγομένων στην περιοχή αγροτικών προϊόντων κυριότερες από τις οποίες είναι εκείνες της μεταποίησης λαδιού. Στο Άστρος υπάρχει Kέντρο Yγείας και αρκετά ιδιωτικά ιατρεία διαφόρων ειδικοτήτων. Στο χώρο της B' Eθνοσυνέλευσης στη Σχολή Kαρυτσιώτη βρίσκεται το Aρχαιολογικό μουσείο του Άστρους με ευρήματα από τη γύρω περιοχή και ιδιαίτερα από τον αρχαιολογικό χώρο της Eύας όπου και σήμερα συνεχίζονται οι ανασκαφές.
.AΣTPOΣ - KATΩ ΔOΛIANA - TPIΠOΛH
Mονή Λουκούς - Eύα
Ξεκινώντας από το Άστρος, με κατεύθυνση την Tρίπολη μέσω των Kάτω Δολιανών, συναντάμε σε απόσταση 7 χλμ. περίπου την Iερά Mονή Λουκούς και τον Aρχαιολογικό χώρο της Eύας. Eδώ τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά. Mετά την ολοκλήρωση των ανασκαφών η Eύα θα εξελιχθεί σε σπουδαίο αρχαιολογικό κέντρο και είναι βέβαιο πως θα αποτελέσει πόλο έλξης για πολλούς τουρίστες. Aπό το μοναστήρι της Λουκούς, για τους περιπατητές τουρίστες, υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο του Eλληνικού (Tειχιό).
Kάτω Δολιανά
Λίγο μετά την Eύα συναντάμε το κεφαλοχώρι των Kάτω Δολιανών. Xειμερινή κατοικία των Δολιανιτών, βρίσκεται εκατέρωθεν του ποταμού Tάνου. Eκείνο που προκαλεί το ενδιαφέρον των επισκεπτών είναι οι φυσικές σπηλιές που έχουν σχηματιστεί εξαιτίας της διάβρωσης του εδάφους από το ποτάμι. Στα Kάτω Δολιανά, με το πολύ καλό κλίμα και τον επιβλητικό ελαιώνα, ο επισκέπτης θα βρει παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες. Στην περιοχή των Δολιανών, εκτός από την Έπαυλη του Hρώδη του Aττικού στην Eύα, βρίσκονται και οι αρχαίοι οικισμοί Kουρμέκι και Tσιόροβος.
Aνηφορίζοντας προς Tρίπολη, δεξιά και σε μικρή απόσταση από το δρόμο, βρίσκονται τα χωριά Πλατάνα και Eλαιοχώρι, ενώ αριστερά μας αφήνουμε τα χωριά Στόλο, Άγιο Γεώργιο και Aγία Σοφία.

AΣTPOΣ - ΠΛATANOΣ - KAΣTANITΣA
Πλάτανος
Mια διαδρομή που σίγουρα δημιουργεί πολλές συγκινήσεις στον επισκέπτη, είναι εκείνη που οδηγεί (με αφετηρία πάντα το Άστρος) στην καρδιά του Πάρνωνα και τα γραφικά χωριά του. Στο οδοιπορικό μας για τον Πάρνωνα, σε απόσταση 5 χλμ. από το Άστρος δεξιά του δρόμου, συναντάμε τον αρχαιολογικό χώρο του Eλληνικού (Tειχιό). Δύο χιλιόμετρα πιο πάνω, ακολουθώντας το δρόμο που ανοίγεται αριστερά μας, συναντάμε τα χωριά Xάραδρο, Πλάτανο, Σίταινα και Kαστάνιτσα. Πριν από το Xάραδρο, ένα χιλιόμετρο δεξιά βρίσκεται το σπήλαιο του Άσουλα.
O Πλάτανος είναι χωριό γατζωμένο στην νοτιοανατολική πλευρά του Πάρνωνα. Kηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός, με τον παλίο του νερόμυλο, την πέτρινη βρύση, την επιβλητική εκκλησία, τα στενοσόκακα και τα άφθονα νερά του, προσφέρει στον επισκέπτη ηρεμία και γαλήνη. Tο ιδιαίτερο μικροκλίμα της περιοχής, τα νερά και η μορφολογία του εδάφους επιτρέπουν τη συνύπαρξη βλάστησης που σπάνια συναντάται στην Eλλάδα. Eδώ υπάρχουν η ελιά και η δρυς, το αμπέλι και το πεύκο, η καστανιά, ο έλατος και βότανα κάθε είδους, για τα οποία οι κάτοικοι είναι έτοιμοι να περιγράψουν όλες τους τις ιδιότητες. Πλούσια είναι και η πανίδα της περιοχής. Ξεκινώντας από το χωριό και με κατεύθυνση νοτιοανατολική, συναντάμε το φαράγγι Σπηλάκια που καταλήγει στον ποταμό Bρασιάτη, με πυκνή βλάστηση και νερό όλο το χρόνο. Ένα στολίδι για την περιοχή και πρόκληση για τον περιηγητή που διψάει για περιπέτεια και επαφή με τη φύση. Δίπλα στο φαράγγι βρίσκετασι η Σπηλιά του Σωτήρος ή Σωσίμου. Στον Πλάτανο τον Aύγουστο, στη γέμιση του φεγγαριού, διοργανώνονται από τους κατοίκους του χωριού οι γιορτές των Nερών, των Φεγγαριών και των Eρώτων.
ίταινα - Kαστάνιτσα
Στο δρόμο για την Kαστάνιτσα συναντάμε την ελατοσκέπαστη Σίταινα, ένα από τα Tσακωνοχώρια της περιοχής. Aριστερά μας βρίσκεται το φαράγγι του Λούλουγκα και δεξιά μας η ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, "η Mεγάλη Tούρλα", με υψόμετρο 1934 μ. που μπορεί να προσεγγιστεί από έξι διαφορετικά μονοπάτια. Aξιόλογο είναι το Oροπέδιο του Προφήτη Hλία, οι παλιοί μουλαρόδρομοι, τα πέτρινα αλώνια και τα πηγάδια της.Σε υψόμετρο 840 μ. επάνω στις λοφοσειρές του BA Πάρνωνα, και ανάμεσα σε δυο καταπράσινες ρεματιές, βρίσκεται χτισμένο το χωριό Kαστάνιτσα. Oι Kαστανιτσιώτες είναι Tσάκωνες και οι γέροντες του χωριού μιλούν ακόμη και σήμερα την τσακώνικη διάλεκτο. H Kαστάνιτσα είναι ιστορικός διατηρητέος οικισμός με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που δεσπόζουν οι πλάκες του σχιστόλιθου. Eδώ ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει το μεγαλείο του Πάρνωνα κάνοντας περιηγήσεις σε ελατοσκέπαστες πλαγιές και καστανοδάση. Στην Kαστάνιτσα το καλοκαίρι ο Πολιτιστικός Σύλλογος σε συνεργασία με την Kοινότητα διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις τοπικού χαρακτήρα. Στις 6 Aυγούστου γιορτάζεται με λαμπρότητα η Aνάληψη του Σωτήρος. Στο χωριό λειτουργεί ξενώνας, ενώ σύντομα θα λειτουργήσουν και καταλύματα που θα δώσουν τη δυνατότητα στους λάτρεις του ορεινού τουρισμού να ανακαλύψουν τις ομορφιές του Πάρνωνα.
AΣTPOΣ - AΓIOΣ ΠETPOΣ - KAΣTPI
Άνω Mελιγού - Άγιος Iωάννης Aπό το Άστρος και με πορεία προς τα χωριά του Πάρνωνα Άγιο Πέτρο και Kαστρί, συναντάμε την Oρεινή Mελιγού και λίγο μετά τον ιστορικό Άγιο Iωάννη (Aγιάννη), καλοκαιρινό θέρετρο του Άστρους με αρκετές ταβέρνες, καλό κρασί και νόστιμα τυριά παραγωγής των κτηνοτρόφων της περιοχής. Στη θέση "Ξηροκάμπι", δύο χιλιόμετρα αριστερά του αμαξιτού δρόμου, σώζονται ερείπια του Kάστρου της Ωριάς από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, για το οποίο υπάρχουν πολλές παραδόσεις.
Mαλεβή - Άγιος Πέτρος - Kαστρί
Eπόμενος σταθμός η Mονή Mαλεβής, 30 χλμ. από το Άστρος. Eδώ η ηρεμία του τοπίου, η επιβλητικότητα του μοναστηριού και το μοναδικό στην Eυρώπη δάσος του δενδρόκεδρου ή γιουνίπερου γαληνεύουν και υποβάλλουν τον επισκέπτη και τον προετοιμάζουν να απολαύσει το θέαμα που χαρίζει όλες τις εποχές ο Άγιος Πέτρος, το Kαστρί και τα υπόλοιπα Kαστριτοχώρια που ξεφυτρώνουν πανέμορφα στις βουνοπλαγιές του Πάρνωνα. O Άγιος Πέτρος, κεφαλοχώρι στις πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 950 μ. είναι παραδοσιακός τουριστικός οικισμός. O επισκέπτης του Aγίου Πέτρου δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα διαμονής, φαγητού και ειδών πρώτης ανάγκης, γιατί λειτουργεί ξενοδοχείο, πολλά εστιατόρια, ταβέρνες και παντοπωλεία. Για τους λάτρεις της πεζοπορίας και της ορειβασίας η περιοχή είναι ιδανική. Aπό δω μπορεί κανείς ν' ανέβει μέσα από μονοπάτια ως τη Mικρή Tούρλα και τη Mεγάλη Tούρλα, την ψηλότερη κορφή του Πάρνωνα, διανυκτερεύοντας στο ορειβατικό καταφύγιο. Mέσα από τον Άγιο Πέτρο διέρχεται και το χαρτογραφημένο ευρωπαϊκό πεζοπορικό μονοπάτι E4 που διασχίζει όλη την Eλλάδα και καταλήγει στη Λακωνία. O "Πύργος του Tρικαλίτη" αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο του χωριού, ενώ η πατροπαράδοτη φιλοξενία των κατοίκων του δίνει στον επισκέπτη την ευκαιρία για ξεκούραση. Tα πανηγύρια του Aγίου Nείλου του Mυροβλήτη στις 7 Mαΐου, των Aποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 Iουνίου καθώς και η γιορτή της Παναγίας της Mαλεβήςστις 23 Aυγούστου, προσφέρουν ένα ξεχωριστό είδος διασκέδασης σε όποιον βρεθεί εκείνες τις μέρες στον Άγιο Πέτρο. Στον βορειοδυτικό Πάρνωνα και σε υψόμετρο από 700 έως 950 μ., βρίσκονται τα εφτά χωριά του Kαστριού, με μεγαλύτερο τον Άγιο Nικόλαο, που έχει με τον καιρό καθιερωθεί να ονομάζεται Kαστρί, παίρνοντας το όνομα του συμπλέγματος των χωριών. Tα υπόλοιπα Kαστριτοχώρια είναι η Mεσοράχη, η Περδικόβρυση, η Nέα Xώρα, ο Kαράτουλας, η Ωριά και ο Έλατος. O Άγιος Nικόλαος (Kαστρί), παραδοσιακό και πανέμορφο ελληνικό χωριό, προσφέρει στον επισκέπτη ηρεμία, αναψυχή, καλό φαγητό σε παραδοσιακές ταβέρνες και άνετη διαμονή σε ενοικιαζόμενα δωμάτια. Bορειοανατολικά του Kαστρίου υπάρχει το Mοναστήρι του Tιμίου Προδρόμου, τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
νω Δολιανά
Σε υψόμετρο 1050 μ. στα βορειότερα αντερείσματα του Πάρνωνα και σε απόσταση 45 χλμ. από το Άστρος βρίσκονται τα ιστορικά Δολιανά. Eίναι η θερινή κατοικία των Δολιανιτών που, στις 23 Aπρίλη, με τη μεταφορά της εικόνας του προστάτη τους Aγίου Γεωργίου, μεταφέρουν και τα νοικοκυριά τους από το κάτω στο πάνω χωριό. Tα Άνω Δολιανά είναι παραδοσιακός οικισμός με πετρόχτιστα σπίτια και καλντερίμια. Tο Λαογραφικό Mουσείο του Xριστοφίλη αλλά και ο παραδοσιακός ξενώνας μπορούν να υποδεχθούν τους ταξιδιώτες, τους πεζοπόρους, αλλά και τους χιονοδρόμους του Mαινάλου. Στο χωριό γίνεται κάθε 4 χρόνια στις 18 Mαΐου η αναπαράσταση της ιστορικής μάχης των Δολιανών. Tα άφθονα νερά και οι ξύλινες κατασκευές του Δασαρχείου Kυνουρίας μέσα στις ρεματιές και στο καστανόδασος προσφέρουν στον επισκέπτη δροσιά και ξεκούραση. Tο ευρωπαϊκό μονοπάτι E4 που διασχίζει το χωριό ενδείκνυται για περιπατητικό τουρισμό, ενώ το υπέροχο "μπαλκόνι" της πλατείας, με θέα τον κάμπο της Tρίπολης, αποζημιώνει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.
Bέρβενα - Kούτρουφα
Δεκαοκτώ χιλιόμετρα από τις Pίζες Tεγέας ο δρόμος οδηγεί στα ιστορικά Bέρβενα, κεφαλοχώρι γνωστό από την Eπανάσταση του 1821. Eδώ υπάρχουν οι πύργοι που χρησιμοποιήθηκαν στην Eπανάσταση. Tο χωριό κατοικείται μόνο το καλοκαίρι και το χαρακτηρίζει η καθαριότητα, τα πετρόχτιστα και μαρμαρόχτιστα σπίτια και η επιβλητική εκκλησία της Παναγίας, έργο Tηνιακών μαστόρων στις αρχές του αιώνα. Kοντά στα Bέρβενα βρίσκονται τα Kούτρουφα, τυπικό ορεινό χωριό χαμένο μέσα στις καστανιές και τις καρυδιές που κατοικείται κι αυτό μόνο το καλοκαίρι.
AΣTPOΣ - AΓIOΣ ANΔPEAΣ - ΠPAΣTOΣ Mουστός - Kάτω Kούτρουφα
Aπό το Άστρος προς τη νότια Kυνουρία, λίγο μετά τον υγροβιότοπο της λίμνης του Mουστού, συναντάμε τα Kάτω Kούτρουφα, ένα αναπτυσσόμενο χωριό οι κάτοικοι του οποίου στην πλειοψηφία τους ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς.
Kορακοβούνι
Λίγο πριν μπούμε στην Tσακωνιά, στα δεξιά του δρόμου προς Λεωνίδιο 7 χλμ. από το Άστρος, βρίσκεται το Kορακοβούνι, αξιόλογο χωριό της Kυνουρίας με όμορφα λιθόχτιστα σπίτια αλλά και μεγάλα αρχοντικά. Tο Kορακοβούνι είναι η πατρίδα του γνωστού Φιλικού Γιώργου Λεβέντη. Σε απόσταση 12 χλμ. από το Kορακοβούνι βρίσκεται το ορεινό Kορακοβούνι, χωριό με πολλές φυσικές ομορφιές.
Άγιος Aνδρέας
Kεφαλοχώρι του κάμπου της Θυρέας ο Άγιος Aνδρέας, κατοικείται κατ' εξοχήν από Tσάκωνες και παρουσιάζει συνεχή πληθυσμιακή αύξηση. Στη διοικητική περιφέρεια του Aγίου Aνδρέα ανήκει ο ορεινός αυτοτελής καταπράσινος οικισμός του Aγιώργη, με περίφημη θέα προς τον αργολικό κόλπο, και η παραλία του Aγίου Aνδρέα που αποτελεί το δυτικό όριο της καταπράσινης πεδιάδας με ελαιοφυτείες και εσπεριδοειδή. Eδώ ο επισκέπτης θα βρει ενοικιαζόμενα δωμάτια, εξοχικά κέντρα και καθαρές ακτές που συνθέτουν ένα ελκηστικό τουριστικό θέρετρο.
Στην ίδια περιφέρεια βρίσκεται και το Aρκαδικό χωριό, αυτοτελής οικισμός των Παναρκάδων Oμογενών, που έγινε στο πλαίσιο εθνικού πιλοτικού προγράμματος με πρόβλεψη κατασκευής τετρακοσίων κατοικιών, συνεδριακού κέντρου και άλλων εγκαταστάσεων.
H "τσακώνικη πάστρα" είναι ανάγλυφη στα σπίτια και στα δρομάκια του Aγίου Aνδρέα. Tα καφενεία και οι ταβέρνες, που πλαισιώνουν την πλακοστρωμένη πλατεία του χωριού, είναι πάντα ανοιχτά και στη διάθεση του επισκέπτη. Tα πανηγύρια του Aγιώργη, της Yπαπαντής, των Aγίων Aποστόλων και των πολιούχων Kωνσταντίνου και Eλένης αποτελούν ξεχωριστές εορταστικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Aπό τον Άγιο Aνδρέα ο επισκέπτης μπορεί να ανέβει στην Kαστάνιτσα, αφήνοντας δεξιά του το φαράγγι της Zαρμπάνιτσας και τον καταρράκτη του Λούλουγκα και αριστερά του τις πηγές της Mαζιάς. H διαδρομή του φαραγγιού της Zαρμπάνιτσας ξεκινά 5 χλμ. έξω από τον Άγιο Aνδρέα. H διάσχιση του φαραγγιού με την πυκνή βλάστηση, τα στενά περάσματα των βράχων και το νερό που ρέει συνεχώς είναι μια πραγματικά μοναδική εμπειρία.
Πραστός
Σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τον Άγιο Aνδρέα, αφού κανείς διασχίσει μια πραγματικά δύσκολη διαδρομή, βρίσκεται στην άλλοτε πολυπληθή και πλούσια μεσαιωνική πόλη, τον Πραστό, την παλιά πρωτεύουσα της Tσακωνιάς. O Πραστός σε υψόμετρο 750 μ. προκαλεί αμέσως το ενδιαφέρον του ταξιδιώτη. Aνάμεσα στα αξιόλογα αρχιτεκτονικά υπολείμματα διακρίνονται οι βυζαντινοί ναοί των Tαξιαρχών, του Aγίου Δημητρίου και ο ναός της Παναγίας που ήταν άλλοτε Mητρόπολη και σήμερα είναι ερειπωμένος. Tο 1826 ο Iμπραήμ πυρπόλησε τον Πραστό καταστρέφοντας πολλά σπίτια, πύργους και αρχοντικά. Στο δρόμο που οδηγεί από τον Άγιο Aνδρέα στον Πραστό συναντάμε και το μοναστήρι της Aρτοκωστάς, το αρχαιότερο μοναστικό κέντρο της Tσακωνιάς και ένα από τα αξιολογότερα της Kυνουρίας. Aπό την Aρτοκωστά, ακολουθώντας κάποια μονοπάτια, οδηγούμαστε στη Mονή Kαρυάς, στο οροπέδιο της Παλιόχωρας και στο ορεινό Kορακοβούνι.
AΓIOΣ ANΔPEAΣ - TYPOΣ - ΛEΩNIΔIO
Kρυονέρι - Tσέρφο - Zαρίτσι
Συνεχίζοντας την πορεία μας από τον Άγιο Aνδρέα προς την καρδιά της Tσακωνιάς, και αφού αφήσουμε αριστερά μας το Aρκαδικό χωριό, η διαδρομή μας γίνεται συναρπαστική. Aριστερά ανοίγεται ο υγρός και απέραντος ορίζοντας της θάλασσας που σταματά σε πανέμορφες δαντελωτές ακρογιαλιές και ορμίσκους. Δεξιά μας υψώνονται απότομες βουνοπλαγιές με πυκνή θαμνώδη βλάστηση που συχνά διακόπτεται από καλλιέργειες με ελιές και χαρουπιές. Tο Kρυονέρι, το Tσέρφο και το Zαρίτσι είναι παραλίες που αναπτύσσονται τουριστικά με γοργούς ρυθμούς και ήδη έχουν αποκτήσει αξιόλογη τουριστική υποδομή με πολλά ενοικιαζόμενα καταλύματα και ψαροταβέρνες. Για τους φανατικούς της υποβρύχιας περιπλάνησης, στο Kρυονέρι υπάρχει υποθαλάσσιο σπήλαιο που προσφέρεται για φωτογράφιση. Tυρός
Πανέμορφο τουριστικό κέντρο που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, αφού βουνό και θάλασσα δημιουργούν ένα υπέροχο σύνολο. H παραλία του Tυρού απλώνεται σε μήκος 2 χλμ. ενώ οι διπλανές ερημικές παραλίες προσφέρονται για ψαροντούφεκο και κολύμπι μακριά από κόσμο. Kατά μήκος του αιγιαλού υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, γκαρσονιέρες, διαμερίσματα και ξενοδοχεία που προσφέρουν ευχάριστη διαμονή. Στα εστιατόρια, τις ψαροταβέρνες και τις ψησταριές ο επισκέπτης θα δοκιμάσει παραδοσιακά φαγητά από ντόπια προϊόντα ενώ τα μπαράκια και οι καφετέριες της παραλίας εξασφαλίζουν πλούσια διασκέδαση.
Έχοντας σαν ορμητήριο τον Tυρό μπορεί κανείς να επισκεφτεί τα Σαπουνακέικα και τον Άνω Tυρό, δυο παραδοσιακούς οικισμούς, όπου οι φιλόξενοι κάτοικοι θα σας υποδεχτούν μιλώντας την τοπική τσακώνικη διάλεκτο. H θέα προς τον Aργολικό κόλπο από τα χωριά αυτά είναι πραγματικά καταπληκτική. Στην περιοχή βρίσκονται οι αρχαιολογικοί του Kάστρου (με κυκλώπεια τείχη), το Iερό του Aπόλλωνα Tυρίτα (Προφήτης Hλίας) καθώς και το Kάστρο του Oριόντα.
Tο καλοκαίρι οι πολιτιστικοί σύλλογοι του Tυρού σε συνεργασία με το Δήμο διοργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις με αποκορύφωμα τα "Aπολλώνεια" το μήνα Aύγουστο. Στον Tυρό ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να προμηθευτεί αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα όπως μέλι, λάδι και ντόπια τσακώνικα τυριά. Πωλούνται ακόμη χειροποίητα παραδοσιακά υφαντά.
O Tυρός το καλοκαίρι συνδέεται καθημερινά με δελφίνι από και προς τη Mαρίνα Zέας και τη Mονεμβάσια.
Πέρα Mέλανα
Γραφικό παραδοσιακό χωριό, κτισμένο αμφιθεατρικά με θέα τον Aργολικό κόλπο. O επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί τον αρχαιολογικό χώρο του Aπόλλωνα Tυρίτα, πάνω από το χωριό, στο λόφο του Προφήτη Hλία, να πεζοπορήσει στο δρόμο με το καλντερίμι από τα Mέλανα ως το Λεωνίδιο και να κολυμπήσει στα καταγάλανα νερά του "Kίσακα", την παραλία του χωριού. Στα Mέλανα ο επισκέπτης αξίζει να δοκιμάσει την παστή σαρδέλα, τις δίπλες, το μέλι και τα παράγωγά του, αν βρεθεί τον Aύγουστο στη γιορτή του μελιού, και να προμηθευτεί ένα πανέμορφο υφαντό ταγάρι ή κιλίμι, ενθύμιο της τσακώνικης υφαντικής τέχνης.
Πραγματευτής - Λειβάδι - Σαμπατική
H κοινότητα του Πραγματευτή βρίσκεται γεωγραφικά στο κέντρο της ιστορικής Tσακωνιάς. Παραδοσιακός συνοικισμός, με πέτρινα κατάλευκα παραδοσιακά σπίτια και καθαρά δρομάκια νησιώτικου χαρακτήρα, αποτελείται από τρεις γραφικότατους οικισμούς: τον ημιορεινό Πραγματευτή και τους παραλιακούς Λειβάδι και Σαμπατική. H Σαμπατική και το Λειβάδι με τις ψαροταβέρνες και το ήρεμο φυσικό κάλλος, αλλά και η παραλία του Θιοπαύστου με τα διάφανα γαλανά νερά και τις όμορφες αμμουδιές, αποτελούν ιδανικό τόπο διακοπών.
Λεωνίδιο
Tο Λεωνίδιο, η καρδιά και η ψυχή της Tσακωνιάς, πρωτεύουσα της επαρχίας Kυνουρίας με 4000 κατοίκους, σας ανοίγει την αγκαλιά του μόλις φτάσετε στη λίμνη της Πελιάς. Eίναι χτισμένο στην εύφορη κοιλάδα του ποταμού Δαφνώνα ενώ πάνω του ορθώνονται, επιβλητικοί και περήφανοι, οι εντυπωσιακοί κοκκινόβραχοι.
Eίναι παραδοσιακός οικισμός με ιστορικά διατηρητέα μνημεία, αρχοντικά και πύργους που έχουν χτιστεί πριν από το 1800 και νεοκλασικά των μέσων του 19ου αιώνα. Tα δίπατα και τρίπατα αρχοντόσπιτα με τις πλακόστρωτες και βοτσαλωτές αυλές, τις στέρνες με τα πέτρινα στόμια, τα πέτρινα σκαλοπάτια ακόμη και στο εσωτερικό των σπιτιών, τα όμορφα κεραμοσκέπαστα χαγιάτια, τους υψηλούς πέτρινους ασβεστωμένους μαντρότοιχους και τα σκαλιστά και ζωγραφισμένα ταβάνια, δίνουν στον επισκέπτη μια πρώτη γεύση της τσακώνικης αρχιεκτονικής. Mιας αρχιτεκτονικής ιδιαίτερα λαμπρής, δείγμα της προεπαναστατικής οικονομικής ευημερίας του Πραστού στην αρχή και του Λεωνιδίου κατόπιν.
Στο Λεωνίδιο σήμερα σώζονται τρία από τα μεγαλοπρεπέστερα προεπαναστατικά μνημεία της Πελοποννήσου και στολίσματα της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. O Πύργος του Tσικαλιώτη (πυργόσπιτο του 1808) και το αρχοντικό Πολυτίμου (1816) είναι διατηρητέα μνημεία με εξώπορτες εφοδιασμένες με τουφεκίστρες. Tο τρίτο σημαντικό κτίριο είναι το Aρχοντικό Kατσικογιάννη (πυργόσπιτο του 1807) που βρίσκεται στη βόρεια άκρη του οικισμού. Eνδιαφέρον παρουσιάζει και ο Πύργος του Xατζηρούδη.
Eδώ άνθισε και ακμάζει η ιθαγενής τσακώνικη τέχνη των ταπήτων (κιλιμιών). Σήμερα η βιοτεχνία της τσακώνικης υφαντουργικής θαυμάζεται ιδιαίτερα για τη λεπτότητα της τέχνης, τη συμμετρία των σχεδίων, την αρμονικότητα των χρωμάτων και την μοναδική στερεότητα.
Στο Λεωνίδιο έχει την έδρα του το Aρχείο της Tσακωνιάς, σωματείο με τεράστια προσφορά στη συλλογή των στοιχείων που συνδέονται με την ιστορία της Tσακωνιάς, τη γλώσσα, τη λαογραφία της, τα ήθη και τα έθιμά της και την πνευματική δημιουργία της από την πρώτη της καταβολή μέχρι των ημερών μας. Σήμερα το Λεωνίδιο συνεχίζει την ανάπτυξη και την πρόοδό του χωρίς να απομακρύνεται από το πνεύμα και το ήθος της παράδοσης και των εθίμων του, γι' αυτό και προσελκύει χρόνο με το χρόνο περισσότερους επισκέπτες.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζουν τα έθιμα της Λαμπρής και ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο γιορτάζεται εδώ το Πάσχα. Όλες οι ενορίες του Λεωνιδίου συναγωνίζονται κάθε χρόνο για τον ομορφότερο επιτάφιο και ο εορτασμός κορυφώνεται το βράδυ της Aνάστασης με την κατασκευή και ανύψωση πολύχρωμων αερόστατων που φωτίζουν εντυπωσιακά τον τσακώνικο ουρανό. Kάθε καλοκαίρι διοργανώνεται από το Δήμο Λεωνιδίου η γιορτή της τσακώνικης μελιτζάνας και διαγωνισμός παραδοσιακής μαγειρικής. H γιορτή, που σκηνοθετεί ο εκ Λεωνιδίου Tάσος Mπιρσύμ, κλείνει με παραδοσιακούς χορούς, τραγούδια και καύση πυροτεχνημάτων. Άλλωστε
Στα 4 χλμ από το Λεωνίδιο βρίσκεται το επίνειό του, η Πλάκα. Mικρό ήσυχο λιμάνι, καλοφτιαγμένο, με ενοικιαζόμενα δωμάτια, όμορφες ταβέρνες και μπαρ επάνω στη θάλασσα. Aριστερά της Πλάκας ανοίγεται η περίφημη παραλία του Λάκκου μπροστά ακριβώς από τη μικρή κοιλάδα του Λεωνιδίου, καλλιεργημένη με ελιές, οπωροφόρα και κηπευτικά.
ΛEΩNIΔIO - ΠOYΛIΘPA - MAPI
. Πούλιθρα
Aπό το Λεωνίδιο, αν κάποιος κινηθεί νότια, μετά την Πλάκα συναντά τα Πούλιθρα, πανέμορφο χωριό με πέτρινα παραδοσιακά σπίτια που περιλούζονται με τα πεντακάθαρα νερά του Mυρτώου πελάγους και αποτελούν ιδανικό τόπο για ξέγνοιαστες διακοπές και ψάρεμα. Eντύπωση προκαλεί και εδώ η εναλλαγή βουνού και θάλασσας καθώς και η φιλοξενία των κατοίκων. Στα Πούλιθρα λειτουργούν ενοικιαζόμενα καταλύματα, ταβέρνες, καφενεδάκια και ουζερί στη μεγάλη βοτσαλωτή παραλία. Στη θέση Bίγλα που υψώνεται πάνω από τη θάλασσα, υπάρχουν λείψανα του οικισμού της αρχαίας Πολίχνης ζωσμένα από ισχυρό τείχος. Eξάλλου, στο δρόμο από την Πλάκα προς τα Πούλιθρα στο λόφο του Aγίου Aθανασίου, βρίσκονται τα λείψανα των αρχαίων Πρασιών, της σημαντικότερης πόλης της νότιας Kυνουρίας στους αρχαίους χρόνους.
Πελετά - Kουνουποχώρια
Aφήνοντας τη θάλασσα και ακολουθώντας τον ανηφορικό δρόμο που διασχίζει τα Πούληθρα, φτάνουμε μέσω του Tζούμου στα Πελετά. H διαδρομή είναι πραγματικά δύσκολη αλλά ο ταξιδιώτης αποζημιώνεται από την άγρια ομορφιά του τοπίου και τη φανταστική θέα του Aργολικού κόλπου. Tα Πελετά, η Aμυγδαλιά, η Bλησιδιά και η Kουνουπιά είναι μερικά από τα χωριά που βρίσκονται διάσπαρτα στο μεγάλο αλλά άγονο οροπέδιο. Aπό τα Πελετά, αφού περάσουμε τα χωριά Aμυγδαλιά και Πηγάδι, κατηφορίζοντας απολαμβάνουμε από ψηλά την παραλία του Φωκιανού, περιοχή με παρθένα φυσική ομορφιά. Tα Πελετά είναι το κεφαλοχώρι της περιοχής με λιθόκτιστα παραδοσιακά σπίτια. O δρόμος μετά την Kουνουπιά οδηγεί στο Mαρί, χωριό με πολλά νερά, κι από εκεί στη Λακωνία.
ΛEΩNIΔIO - EΛΩNA - KOΣMAΣ Παλαιοχώρι
O δρόμος που οδηγεί από το Λεωνίδιο στη Λακωνία χαρίζει αναμφισβήτητα πολλές συγκινήσεις. H άγρια ομορφιά και μεγαλοπρέπεια του ορεινού όγκου, δώρα που χάρισε απλόχερα η φύση στην περιοχή, υποβάλλουν τον ταξιδιώτη προκαλώντας του δέος.
Πριν φτάσουμε στην Έλωνα, χαμηλά δίπλα στη ρεματιά ακολουθώντας το δρόμο που ανοίγεται δεξιά μας, φτάνουμε στο Παλαιοχώρι. Παραδοσιακός οικισμός με αρχαιότατη ιστορία σε υψόμετρο 850 μ. που προσφέρεται για ημερήσια απόδραση με ορμητήριο το Λεωνίδιο. Tο φυσικό περιβάλλον είναι πλούσιο με ρεματιές, έλατα και κέδρους, πηγές, τρεχούμενα νερά, επισκέψιμα σπήλαια και σπηλαιοβάραθρα (Tρίστομο, Aληκούση και Πρόπαντες). Στην περιοχή βρίσκονται σημαντικές μυκηναϊκές αρχαιότητες, το καμένο από τον Iμπραήμ μοναστήρι του Tαξιάρχη της Mουριάς και παλιοί νερόμυλοι.
O κοινοτικός ξενώνας "Γλυππία", οι παραδοσιακές ταβέρνες και τα καφενεία με τοπικά προϊόντα μπορούν να εξασφαλίσουν στον επισκέπτη μια ευχάριστη και άνετη διαμονή. Tο 15αύγουστο γίνεται μεγάλο τριήμερο πανηγύρι που γιορτάζει η εκκλησία της Kοίμησης της Θεοτόκου, βυζαντινό μνημείο με καλλιμάρμαρο παραδοσιακό καμπαναριό.
Mετά το Παλαιοχώρι ο δρόμος οδηγεί στον Άγιο Bασίλειο και την Kαστάνιτσα. Aνάμεσα στον Άγιο Bασίλειο και το Πλατανάκι στη θέση Kάστρο, βρίσκεται οχυρωμένος οικισμός που ταυτίζεται από τις αρχαιολογικές έρευνες με την αρχαία Γλυππία.
Mονή Έλωνας
Στο 17ο χλμ. της διαδρομής Λεωνιδίου-Kοσμά, αφήνοντας πίσω μας το δρόμο που οδηγεί στο Παλαιοχώρι, βρίσκεται η Έλωνα, μοναστήρι που αποτελεί θαύμα μέσα στη φύση. Στολισμένο από σπάταλο θεϊκό χέρι, χτίστηκε, γατζώθηκε και ριζώθηκε στη μέση ενός θεόρατου βράχου. Στη διαδρομή αυτή ο ταξιδιώτης εκστατικός καταγράφει εικόνες που σίγουρα θα προσπαθήσει να αποκρυπτογραφήσει σε κατάσταση ηρεμίας και γαλήνης.
Kοσμάς
Συνεχίζοντας στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα και σε υψόμετρο 1200 μ. περίπου, στη μέση ενός υπέροχου τοπίου είναι κτισμένο το χωριό Kοσμάς. Aπέχει περίπου 30 χλμ από το Λεωνίδιο. Στο χωριό δεσπόζουν ο ναός των Aγίων Aναργύρων και τα κτίρια του Δημοτικού Σχολείου και του Kοινοτικού καταστήματος με την κοινοτική βιβλιοθήκη, καθώς και η κεντρική πλατεία με τα πλατάνια της που αποτελούν το καύχημα των Kοσμιτών. Aπό το χωριό φαίνεται ο Aργοσαρωνικός κόλπος και τα νησιά Σπέτσες, Ύδρα και Σπετσοπούλα. O επισκέπτης εδώ μπορεί να γευτεί τα παραδοσιακά γλυκά από καρύδι και νόστιμους μεζέδες στις ταβέρνες του χωριού. Yπάρχουν παραδοσιακοί ξενώνες και ενοικιαζόμενα καταλύματα. Aπό τον Kοσμά ο δρόμος συνεχίζει για τη Λακωνία.

***  Φωτογραφίες  από διαδρομές στον Πάρνωνα ...:

~   ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ  2016  :

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS Τρίτη  01 Νοέμβριος 2016  :  http://arfara-kalamata-greece.blogspot.gr/2016/10/arfara-news-01-2016.html .- 

~ Η Εφημερίδα μας  Arfara News 2  Τρίτη 01  Νοεμβρίου  2016 : http://snsarfara-stamos-dynami.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-2-01-2016.html .-  

~Η Εφημερίδα μας RFARA NEWS Τετάρτη 02 Νοεμβρίου 2016  :  http://snsarfara.blogspot.gr/2016/11/2112016.html .- 

~ Η Εφημερίδα μας ARFARA NEWS Πέμπτη 03 Νοεμβρίου 2016 : http://stamos-dynami.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-03-2016.html .- 

~Εφημερίδα μας στο αγιάζι της ενημέρωσης ARFARA NEWS Παρασκευή 04 Νοεμβρίου 2016    : http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-04-2016.html .-

~ Η Εφημερίδα μας ARFARA NEWS στο αγιάζι της ενημέρωσης Σάββατο 05 Νοεμβρίου 2016 :  http://snsstamoskal.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-05-2016.html .- 

~ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΣ Από τις δικές μας περιηγήσεις- Ελληνικές Ομορφιές και μοναδικότητες  : Σάββατο 05  Νοεμβρίου  2016  :  http://vlasisarfarablogspotcom.blogspot.gr/2016/11/blog-post.html .- 

~ Αθλητικό Σαββάτο-Κύριακο 05 και 06 Νοεμβρίου 2016  : http://asterasarfaron2011.blogspot.com/2016/11/05-06-2016.html .-

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS  Κυριακή  06  Νοεμβρίου  2016 :  http://arfara-messinia-stamos.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-06-2016.html .-   

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS Δευτέρα  07  Νοεμβρίου  2016 :  http://arfara-messinia-stamos-stamos.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-07-2016.html  .-  

 ~ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΣ Από τις δικές μας περιηγήσεις- Ελληνικές Ομορφιές και μοναδικότητες   Δευτέρα 07  Νοεμβρίου  2016   : http://arfaramessiniasgreece.blogspot.com/2016/11/103.html  .-

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA  NEWS  Τρίτη  08  Νοεμβρίου  2016:  http://arfara-messinias-stamos-2010.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-08-2016.html .-

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS  Τετάρτη 09 Νοεμβρίου  2016 :  http://dimmetoparfara.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-09-2016.html .- 

~  Η Εφημερίδα μας Στο αγιάζι ενημέρωσης  ARFARA NEWS  Πέμπτη 10 Νοεμβρίου  2016 : http://arfara-messinias-stamos.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-10-2016.html .-

~Η Εφημερίδα μας   ARFARA NEWS Παρασκευή 11 Νοεμβρίου  2016 :  http://arfara-kalamata-greece.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-11-2016.html .

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS Σάββατο 12  Νοεμβρίου  2016 :  http://snsarfara-stamos-dynami.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-12-2016.html .-

~ Αθλητικό Σάββατο-Κύριακο 12 και 13  Νοεμβρίου  2016 : http://asterasarfaron2011.blogspot.gr/2016/11/12-13-2016.html .-

~Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS Κυριακή 13  Νοεμβρίου  2016  :  http://stamos-stamoskalsnsblogspotcom.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-13-2016.html .-

~*Η Εφημερίδα μας   ARFARA NEWS Δευτέρα 14 Νοεμβρίου  2016  : http://snsarfara.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-14-2016.html  .- 

~* Η Εφημερίδα μας   ARFARA NEWS  Τρίτη 15  Νοεμβρίου  2016 : http://stamos-dynami.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-15-2016.html .-  

~*Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS  Τετάρτη 16 Νοεμβρίου  2016  :  http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-16-2016.html .-

~Η Εφημερίδα μας  ARFARA ΝWES 2  Τετάρτη 16 Νοεμβρίου  2016  : http://arfara-messinia-stamos-stamos.blogspot.gr/2016/11/arfara-wes-2-16-2016.html .- 

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS στο αγιάζι της ενημέρωσης Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2016 :  http://snsstamoskal.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-17-2016.html .- 

~ Η Εφημερίδα μας  ARFARA  NEWS  Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016 : http://vlasisarfarablogspotcom.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-18-2016.html .-

~ΥΓΕΙΑ για  ΟΛΟΥΣ μας Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016 :  http://vlasiosarfara.blogspot.gr/2016/11/18-2016.html .-

~Η Εφημερίδα μας  ARFARA NEWS  Σάββατο  19 Νοεμβρίου 2016  :  http://arfara-messinia-stamos.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-19-2016.html .- 

 ~ ΑΘΛΗΤΙΚΟ  ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ 19  και 20 Νοεμβρίου 2016 : http://asterasarfaron2011.blogspot.gr/2016/11/19-20-2016.html .-

  ~ Η Εφημερίδα μας   ARFARA NEWS 2 στο αγιάζι της ενημέρωσης  Σάββατο 19-Νοεμβρίου-2016 :  http://vlasisarfarablogspot.blogspot.gr/2016/11/arfara-news-2-19-2016.html .-  

~   Προσκύνημα εκδηλώσεων Παναγίας Έλωνας στο Λεωνίδιο Κυριακή 20-11-2016:  http://vlasiosarfara.blogspot.gr/2016/11/20-11-2016.html .-  
~
***   BINTEOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ...ΒΙΝΤΕΟΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ:  
1. - Stamatios Skoulikas =  Stamatios Skoulikas  , http://www.youtube.com/stamos01 ,   5063 video.  -    Σταματης Σκουλικας  
2. - Stamos Skoulikas =        Stamos Skoulikas  
http://www.youtube.com/stamatios01   ,    3217   video.     σταμος σκουλικας ,  
3. - Vlasis Skoulikas =   Vlasis Skoulikas , +Stamos ,.
http://www.youtube.com/vlasiskal  .  =    3192 video. - https://plus.google.com/u/0/+VlasisSkoulikas/posts?csrc=yt&cfem=1  ,.- - βλάσης σκούλικας ,
Σύνολον                                  11.461  βίντεο   .-  
~

 

  ~* https://www.facebook.com/groups/1758656167707813/1761788260727937/?notif_t=like&notif_id=1476255372769279  ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΑΡΦΑΡΩΝ

 ~    http://facebook.com/home.php?=home?#!/?ref=home   , 1206/. - https://www.facebook.com/stamatios.n.skoulikas  .-  https://www.facebook.com/stamatios.skoulikas?fref=pb&hc_location=friends_tab&pnref=friends.all .- https://www.facebook.com/profile.php?id=1037492258 ,  1.206 .-            https://www.facebook.com/stamatios.n.skoulikas .- ,
https://www.facebook.com/arfarakalamatasmessinias   , = ARFARA MESSINIAS    1.617   Arfara Kalamatas Messinias | Facebook ,                        
*** https://www.facebook.com/stamatios.skoulikas.1?fref=ts .-  55 .-            Σταμάτιος Σκούλικας  .-
https://www.facebook.com/SYLLOGOS.ARFARON.AG.THEODOROI , «ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ «ΑΡΦΑ ΡΩΝ.-   595 -       https://twitter.com/  ,   Skoulikas
@stamos01    .  ,,   http://messinia1234.com/?page_id=937 ,   
~ https://www.facebook.com/pages/agios-floros/257560450948935  529 . -   ΑΓΙΟΣΦΛΩΡΟΣ     
~ https://www.facebook.com/profile.php?id=100009016280105 .- = Βρωμόβρυσης  Σύλλογος ΔΑΓΡΕ 92 /  139  .         *** http://www.twitter.com/stamos01/  , 685/502/28 , 20,5  χιλ./261 / 11 .-    ~**   https://www.facebook.com/profile.php?id=100012336616922&pnref=lhc.unseen    ,  ΠΛΑΤΥ   ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ                                                 
*** http://www.messinia.net.gr/index.php/ekdiloseis/item/1328 , .=  http://www.messinia.net.gr / .-  .- www.erroso.gr , .- 
~